Người mà thông tuệ trong cách đối nhân xử thế, trong cách làm người và làm việc, biết sống chân thành, nghĩ cho người khác, khiến cho cuộc đời người ấy trở nên suôn sẻ, gặp họa hóa lành, ung dung, tự tại. 

trí tuệ cổ nhân
(Ảnh: Shutterstock)

1. Nắm gạo dưỡng ân, gánh gạo dưỡng thù

Khi một người ăn đói mặc rét, bạn cho anh ta một nắm gạo để giúp anh ta giải quyết vấn đề trước mắt thì anh ta sẽ vô cùng biết ơn bạn.

Nhưng nếu bạn tiếp tục cho anh ta gạo, anh ta sẽ coi đó là điều hiển nhiên.

Đây là chuyện rất thường gặp trong cuộc sống. Lần đầu tiên bạn giúp đỡ một người, anh ta sẽ biết ơn bạn. Lần thứ hai thì lòng biết ơn của anh ta sẽ phai nhạt đi. Sau nhiều lần giúp đỡ, anh ta sẽ tự tin nghĩ rằng tất cả những điều này là đương nhiên nên làm cho anh ta. Thậm chí, khi bạn không còn giúp đỡ anh ta nữa thì anh ta sẽ quay lại thù hận với chính người đã giúp đỡ anh ta.

Vì vậy, lòng tốt của con người cũng cần phải có giới hạn. Khi một người không muốn tiến bộ và yêu cầu sự giúp đỡ một cách mù quáng, xin đừng yếu lòng để người khác lợi dụng sự lương thiện của bạn!

2. Một nghề cho chính còn hơn chín nghề

Có câu tục ngữ rằng “Tham thì thâm”.

Có một câu chuyện về chú gấu bẻ bắp ngô như sau: Chú gấu cứ bẻ được một bắp liền kẹp dưới nách, nó đi đến cây bên cạnh lại bẻ tiếp một bắp nữa và kẹp vào chỗ nách vừa nãy, trái bắp cũ ở nách rơi xuống và cứ như vậy dưới nách nó lúc nào cũng chỉ có một trái bắp.

Năng lực của một người là có hạn, nếu muốn đạt được thành công trong một ngành nào đó thì bạn cần phải tiếp tục chuyên tâm trau dồi kiến thức và kỹ năng trong ngành này. Nếu bạn cái gì cũng muốn học thì kết quả cuối cùng là bạn không thể học tốt được điều gì.

3. Ở đâu cũng có vàng, một phần bản lĩnh là một phần tiền

Thay vì phàn nàn về người khác, tốt hơn hết là bạn nên hoàn thành tốt hơn công việc của bản thân.

Nếu một người có ba phần năng lực, nhưng lại lấy được mười phần công. Vậy, chắc chắn người này đã dùng thủ đoạn bất chính mới có được. Loại người như vậy cho dù có thực sự giàu có thì trong nội tâm cũng không thể bình ổn được.

Trong cuộc sống cơ hội luôn có ở khắp mọi nơi, chúng ta không cần phải dùng mọi thủ đoạn đầu cơ trục lợi. Chỉ cần bạn có khả năng thì không có điều gì bạn không làm được.

Hơn nữa, chỉ có dựa vào thực lực kiếm tiền thì chúng ta mới có thể giữ được sự thiện lương trong lương tâm của mình.

4. Không rơi xuống biển thì không biết độ sâu của biển, không có con thì không hiểu được tấm lòng cha mẹ

Nếu không rơi xuống đáy biển thì không biết biển sâu như thế nào, không có con thì không thể thấu hiểu được làm cha mẹ khó khăn đến nhường nào. 

Khi sự việc đó liên quan đến chính bạn, khi đó bạn mới có thể thực sự thấu hiểu và đồng cảm với cảnh ngộ của người khác.

Một người chưa bao giờ làm cha mẹ thì anh ta sẽ không bao giờ biết được cha mẹ đã phải hy sinh như thế nào cho mình. Một người sau khi trải qua những vất vả trong quá trình nuôi con thì mới thấu hiểu được làm cha mẹ vất vả như thế nào. Chỉ có như vậy, chúng ta mới thực sự biết được thế nào là công ơn và hiếu thảo đối với cha mẹ. 

5. Không sợ ma vương ba mắt, chỉ sợ lòng người khó lường

Ma Vương ba mắt tuy rằng rất đáng sợ, nhưng điều đáng sợ hơn nữa chính là lòng người khó lường. 

Chỉ cần đồng chí đồng lòng thì dù đối thủ mạnh đến đâu cũng có thể chống chọi lại được, chỉ e rằng bên trong có người hai lòng, vong ơn phụ nghĩa.

Do đó, đường xa mới biết sức người, ở lâu mới nhìn thấu lòng người, tình bạn trải qua năm tháng lâu dài thường đáng tin hơn.

6. Hiền không nắm được binh, nghĩa không nắm được tài

Những người quá mềm lòng không thích hợp để dẫn quân đi đánh trận, những người thích thuyết giảng về nghĩa khí thì không thích hợp để phụ trách tài chính. 

Có câu tục ngữ rằng “nuôi quân 3 năm dùng quân 1 giờ”, vào thời điểm quan trọng giữa ranh giới sự sống và cái chết trên chiến trường, vị tướng chỉ huy nhất định phải có ý chí sắt đá và quyết tâm kiên cường để đưa ra quyết định, tuyệt đối không thể mềm lòng mà làm hỏng đại cục. 

Người trọng nghĩa trên đời có rất nhiều bạn tốt, nhưng đồng thời họ tất yếu sẽ coi trọng bạn bè mà xem nhẹ của cải, có câu nói “trọng nghĩa khinh tài” chính là biểu đạt ý tứ này. Vì vậy, người trọng nghĩa khó kiểm soát được của cải, cũng không giữ được nó, bởi vì họ căn bản không quan tâm đến tiền tài.

7. Đối đãi với cha mẹ mười hai lạng, con cháu đền đáp cả một cân 

Một người đối xử với cha mẹ như thế nào, thì sau này con cái sẽ đối xử lại với họ theo cách như vậy.

Người ta nói gia đình giống như một cây đại thụ, ông bà là gốc của cây, cha mẹ là cành lá, con cái là quả.

Một cái cây chỉ có bón phân vào gốc thì cành, lá mới có thể sinh sôi nảy nở và quả mới có đủ dinh dưỡng để tăng trưởng.

Một người hiếu thảo với cha mẹ thì chính con cái của họ cũng đang nhìn thấy điều đó. Do đó, cha mẹ hiếu thảo với người lớn tuổi chính là tấm gương tốt nhất cho con cái trong quá trình trưởng thành của mình. 

Con cái sẽ học được lòng hiếu thảo thông qua hành động của cha mẹ.

Trong một gia đình, nếu cha mẹ hiếu thảo với người già thì con cái sẽ hiếu thảo với cha mẹ, gia đình có thể trở nên hòa thuận và vui vẻ.

8. Đèn luôn đầy dầu thì sáng, dao luôn mài thì bén

Có câu nói rằng, “nhất cần thiên hạ vô nan sự”, ý nghĩa là chỉ có một đức tính cần cù thôi thì trong thiên hạ đều không có việc gì khó. Do đó, đèn luôn được châm đầy dầu mới có thể sáng rõ, dao muốn sắc thì con dao đó ắt phải không ngừng được mài dũa. 

Tăng Quốc Phiên, một đại thần dưới triều nhà Thanh luôn tin rằng: Cho dù là ở nhà, đi làm công vụ hay trong quân đội thì đều lấy “cần” (cần cù) làm gốc. Có câu nói “Thiên đạo thù cần” (Trời ban thưởng cho người siêng năng). Bất kể tư chất của một người là gì, chỉ cần người đó siêng năng, kiên trì bền bỉ thì tài năng và trí tuệ của người đó tự nhiên sẽ dần dần được tích lũy. 

Để thành tựu được sự nghiệp to lớn, người ấy không nhất thiết phải có trí thông minh vượt trội, nhưng nhất định cần phải có sự siêng năng hơn người. 

Người xưa nói: “Cần cù bù thông minh, một phần nỗ lực chính là một phần tài hoa”. 

Không ai có thể chỉ dựa vào tư chất thiên bẩm mà trở nên thành công, chỉ có chăm chỉ không ngừng mới có thể biến tư chất thiên bẩm trở thành tài năng thực sự. Một người thành công vĩ đại tỷ lệ thuận với sự chăm chỉ làm việc của người ấy, mọi nỗ lực mà chúng ta bỏ ra đều có phần thưởng xứng đáng đền đáp lại.