Theo miêu tả trên website của Hikvision, phần mềm của hãng này cho phép cảnh sát bật chức năng ‘cảnh báo’ khi camera phát hiện: ‘Pháp Luân Công’, ‘tôn giáo’, ‘tập trung đông người gây rối trật tự công cộng’, ‘tụ tập, diễn hành, biểu tình trái pháp luật’, ‘thỉnh nguyện’, v.v. Sau khi nhóm nghiên cứu IPVM chỉ ra vấn đề này, website Hikvision đã xóa ‘Pháp Luân Công’‘tôn giáo’ ra khỏi danh sách liệt kê chức năng của chương trình.

shutterstock 1538332499
Camera Hikvision. (Nguồn: Lutsenko_Oleksandr/ SHutterstock)

Những nội dung ‘cảnh báo’ trên được đặt bên cạnh những ‘cảnh báo’ phạm tội khác như đánh bạc, phỏng hỏa, tự sát, bắt cóc, cưỡng hiếp, hay ma túy.

Chức năng này của Hikvision được phát hiện sau khi có hàng loạt các cuộc biểu tình khắp nơi ở Trung Quốc được gọi là “Phong trào Giấy trắng” vào cuối tháng 11.

Sau khi phong trào qua đi, có những báo cáo cho biết cảnh sát truy lùng những người chủ chốt hoặc tham gia phong trào này. Phong trào được coi là một trong những nguyên nhân khiến chính quyền Bắc Kinh đột ngột dỡ bỏ chính sách kiểm dịch hà khắc zero-COVID.

Chính phủ Hoa Kỳ từ lâu đã để mắt đến Hikvision —nhà sản xuất và cung ứng camera và giải pháp phần mềm giám sát của Trung Quốc— và đã liệt kê công ty này vào danh sách đen của Bộ Thương Mại. Chính phủ Hoa Kỳ hết sức tránh sử dụng sản phẩm của công ty trong danh sách này cho các công trình thuộc nhà nước do lo ngại về tính an ninh của sản phẩm, cũng như phản đối việc công ty tiếp tay cho ĐCSTQ bắt giam người Duy Ngô Nhĩ và một số nhóm thiểu số khác.

Gần đây nhất, hồi tháng 11/2022, Ủy ban Truyền thông Liên bang (FCC) đã ra quy định cấm nhập khẩu và bán thêm thiết bị truyền thông của Hikvision tại Hoa Kỳ.

IPVM là một nhóm chuyên gia nghiên cứu các giải pháp camera và giám sát, đã phát hiện ra vấn đề trong chức năng ‘cảnh báo’ của Hikvision, và đã phối hợp với The Guardian làm báo cáo này. Trước đó, nhóm IPVM đã từng có một số báo cáo khác liên quan đến Hikvision:

Giải pháp của Hikvision được phát triển cùng với một số đối tác khác, nhằm cung cấp một nền tảng tập trung cho cảnh sát và một số cơ quan thực thi luật pháp khác của Trung Quốc để xây dựng, quản lý, phân tích và phản ứng các thông tin thâu nhận được từ các camera khắp nơi tại nước này. Hệ thống này có liên kết qua mạng điện toán đám mây mang tên Infovision IoT. Theo như miêu tả trên website của công ty là để “cung cấp dịch vụ và ra quyết định an ninh công cộng thông minh” cho cảnh sát, nhằm giảm bớt “sự phân bổ nguồn lực không đồng đều, khối lượng công việc nặng nề và không có khả năng chia sẻ số liệu.”

Về chức năng ‘cảnh báo’ này, khả năng AI của hệ thống cho phép học tập các tình huống thực tế và tự động kích hoạt ‘cảnh báo’ khi phát hiện trên camera những tình huống tương tự.

Ví dụ, cảnh sát đang thi hành công vụ sẽ có thể báo cáo các sự kiện hoặc sự cố dưới dạng ‘sự kiện 503’ —mã tương ứng với ‘tập trung đông người gây rối trật tự công cộng’. Sau đó hệ thống có thể kích hoạt báo động cho sở cảnh sát.

“[Hệ thống này] làm tăng đáng kể mối quan ngại về quyền tự do hội họp và quyền tự do tín ngưỡng,” theo ông Charles Rollet, một nhà nghiên cứu trong nhóm IPVM. “Hai quyền đó nằm trong hiến pháp của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, nhưng trên thực tế, chính phủ đang đàn áp rất mạnh những quyền tự do đó. Vì vậy, tôi lo ngại rằng công nghệ này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho việc theo dõi các nhóm bị đàn áp.”

Sau khi nhóm IPVM liên hệ với công ty, ‘Pháp Luân Công’‘tôn giáo’ đã bị xóa khỏi danh sách các cảnh báo liệt kê trên website của Hikvision mà không có lời giải thích nào.

Tuy Pháp Luân Công không phải là một tôn giáo, nhưng ĐCSTQ hiện đang dùng cơ chế đàn áp tôn giáo để đối xử với phong trào khí công này.

Trong một tài liệu kỹ thuật của Hikvision có phần minh họa số liệu về các cá nhân mà giải pháp của công ty có thể theo dõi, các thuộc tính cá nhân khác nhau được liệt kê như một phần của ‘từ điển nhân sự’. Chúng bao gồm vị trí chính trị, tôn giáo và sắc tộc, cũng như các mô tả ngoại hình như liệu ai đó có tóc dài hoặc ngắn hay đeo kính, màu của các áo khoác, độ tuổi của họ và khi mỉm cười thì thế nào.

Công ty này trước đây từng bị chỉ trích rất mạnh vì cung cấp khả năng phát hiện người Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số khác. Vào năm 2018, họ đã giành được hợp đồng triển khai hệ thống nhận dạng khuôn mặt ở lối vào của 967 nhà thờ Hồi giáo cũng như các trại cải tạo nơi người Duy Ngô Nhĩ và nhiều thành viên của các dân tộc thiểu số bị giam giữ. Đây chỉ là một phần nhỏ trong chiến dịch lớn hơn của Chính phủ Trung Quốc nhằm sử dụng công nghệ để giám sát và theo dõi các thành viên của tôn giáo và các nhóm thiểu số. Liên Hợp Quốc (LHQ) cho biết trong một báo cáo rằng các hành động của Trung Quốc đối với người Duy Ngô Nhĩ có thể bị coi là ‘tội ác phản nhân loại’.

Hikvision đã bác bỏ tất cả các báo cáo về việc họ trợ giúp Chính phủ Trung Quốc nhắm mục tiêu vào người Duy Ngô Nhĩ.

Hikvision từ chối bình luận, nhưng trước đó từng nói với The Guardian rằng: “Vào năm 2018, một chức năng nhận dạng riêng biệt do Hikvision sản xuất, không nhắm riêng vào bất kỳ nhóm dân tộc nào, đã bị xóa thông qua bản cập nhật chương trình rồi, và [chức năng đó] đã không còn khả dụng nữa.”

“Hikvision đã tuân thủ nghiêm ngặt tất cả các luật và quy định hiện hành ở Vương quốc Anh và tất cả các quốc gia nơi chúng tôi hoạt động, để đảm bảo tính tương thích đầy đủ [với môi trường luật pháp sở tại].”

“Hikvision chưa bao giờ cố ý hoặc có chủ đích vi phạm nhân quyền, hoặc có hành động cố ý coi thường [nhân quyền], và sẽ không bao giờ làm như vậy trong tương lai.”

Nhưng Thượng nghị sĩ Marco Rubio đã kêu gọi trừng phạt Hikvision cùng một số công ty khác vì vai trò của họ trong việc đàn áp người thiểu số Duy Ngô Nhĩ Hồi Giáo, và cho biết trong một tuyên bố rằng ông sẽ tiếp tục thúc đẩy dự luật đó trong năm mới.

“Công nghệ của Hikvision đóng vai trò trung tâm tạo điều kiện cho các hành vi vi phạm nhân quyền và diệt chủng ghê tởm của Đảng Cộng sản Trung Quốc, bao gồm cả việc chống phá các nhóm như Pháp Luân Công và người Duy Ngô Nhĩ,” ông Rubio cho biết trong một tuyên bố gửi qua email.

Thiên Đức

Video: Giải thích trong 9 phút: Pháp Luân Công đã xuất hiện như thế nào?