Lần đầu tiên, muỗi biến đổi gen sẽ được công ty công nghệ sinh học Oxitec (được tài trợ bởi Quỹ Bill và Melinda Gates) thả ra tại Florida, Mỹ, nhằm tiến hành cuộc thử nghiệm chống lại các bệnh do côn trùng gây ra như sốt xuất huyết, sốt vàng da và virus Zika. Tuy nhiên, cuộc thử nghiệm này đã vấp phải sự phản đối gay gắt đến từ các chuyên gia và người dân bởi họ lo ngại bị muỗi biến đổi gen đốt, hoặc côn trùng biến đổi gen sẽ phá vỡ hệ sinh thái ở Florida. Có chuyên gia còn cho rằng việc làm này chỉ nhằm tối đa hóa lợi nhuận của Oxitec, chứ không liên quan đến nhu cầu bức thiết nhằm ngăn chặn các căn bệnh do muỗi truyền.

biến đổi gen
Ông Bill Gates. (Ảnh: Par Frederic Legrand – COMEO/Shutterstock)

Oxitec là công ty công nghệ sinh học có trụ sở tại Anh, được tài trợ bởi Quỹ Bill và Melinda Gates, cho biết họ đã thả muỗi ở 6 địa điểm thuộc Hạt Monroe, Florida Keys (2 ở Cudjoe Key, 1 ở Ramrod Key và 3 tại Vaca Key).

Theo công ty, việc làm trên nằm trong nỗ lực giúp giải quyết quần thể muỗi xâm lấn truyền bệnh có tên là Aedes aegypti, nguyên nhân gây ra “hầu như tất cả các bệnh từ muỗi truyền sang người”.

Loài muỗi này chiếm khoảng 4% số muỗi ở Keys (một chuỗi các đảo ngoài khơi cực nam của Florida), truyền bệnh sốt xuất huyết Zika, sốt vàng da và các bệnh khác ở người, cũng như bệnh giun tim và các bệnh có khả năng gây chết chóc khác cho vật nuôi và động vật khác.

Cuộc thử nghiệm trên được thực hiện dưới sự hợp tác của Cơ quan Kiểm soát Muỗi Florida Keys (FKMCD), đã được sự chấp thuận từ phía Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA), Bộ Nông nghiệp và Dịch vụ Người tiêu dùng Florida (FDACS), Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ.

Trong 12 tuần tới, dự kiến ​​sẽ có khoảng gần 12.000 con muỗi sẽ được thả ra mỗi tuần, trong khoảng 12 tuần. Nếu thử nghiệm thành công, có khoảng 20 triệu con muỗi biến đổi gen bổ sung sẽ được thả vào cuối năm 2021.

“Chúng tôi thực sự bắt đầu xem xét vấn đề này khoảng một thập kỷ trước, bởi vì tại thời điểm đó chúng tôi đang ở giữa đợt bùng phát dịch sốt xuất huyết ở Florida Keys,” Giám đốc điều hành FKMCD Andrea Leal cho biết trong một cuộc họp báo. “Vậy nên, chúng tôi rất vui mừng được tiến tới mối quan hệ đối tác này, cùng với Oxitec và các thành viên của cộng đồng”.

Các nhà nghiên cứu và kỹ thuật viên làm việc trong dự án sẽ thả muỗi Aedes aegypti đực đã được biến đổi sinh học (muỗi Aedes aegypti đực không cắn người) để giao phối với quần thể muỗi cái hoang dã (muỗi cái cắn con mồi và là tác nhân truyền bệnh). Những con muỗi đực đã được biến đổi gen để mang và truyền một gen sẽ giết chết tất cả muỗi cái mới sinh ngay từ giai đoạn ấu trùng ban đầu. Con đực mới sinh thì không chết nhưng sẽ trở thành vật mang gen biến đổi và tiếp tục truyền nó cho các thế hệ sau. Mục tiêu là muỗi cái mới sinh sẽ bị chết ngày càng nhiều, và quần thể Aedes aegypti sẽ suy giảm dần.

Theo Quartz, các khu vực bao gồm Malaysia, Brazil, quần đảo Cayman và Panama, nơi đã thực hiện các thí nghiệm tương tự, đã chứng kiến ​​số lượng muỗi giảm tới 90%.

Tuy nhiên, một số cư dân ở Keys đã bày tỏ sự phản đối gay gắt, thậm chí còn đe dọa phá hoại thử nghiệm bằng cách phun thuốc diệt côn trùng gần các điểm thả, bởi họ lo bị muỗi biến đổi gen đốt, hoặc côn trùng biến đổi gen sẽ phá vỡ hệ sinh thái ở Florida.

Natalie Kofler, giảng viên tại Trường Y Harvard ở Cambridge, Massachusetts, người đã theo dõi dự án trong nhiều năm, cho biết lo ngại chủ yếu xuất phát từ sự dè dặt trước một công nghệ mới.

Dana Perls, giám đốc chương trình thực phẩm và công nghệ tại tổ chức môi trường Friends of the Earth cho hay: “Việc thả muỗi biến đổi gen khiến các cư dân ở Florida, môi trường và các loài có nguy cơ tuyệt chủng đứng trước nguy cơ đại dịch. Việc này chỉ nhằm tối đa hóa lợi nhuận của Oxitec, không liên quan đến nhu cầu bức thiết nhằm ngăn chặn các căn bệnh do muỗi truyền”.

Phan Anh (tổng hợp)

Xem thêm: