Xung quanh Trái Đất có một từ trường vô hình bảo vệ hành tinh chống lại những đợt gió mặt trời hung hãn. Nó trải rộng ra hàng nghìn dặm trong không gian và từ tính của nó ảnh hưởng tới mọi thứ từ các cực quang cho tới lưới điện.

từ trường của Trái Đất đảo cực
Hình ảnh minh họa từ trường của Trái Đất (ảnh: Shutterstock)

Các dấu hiệu

Các nhà khoa học cho biết từ trường đóng vai trò quan trọng với sự sống trên Trái Đất này, đã suy yếu khoảng 15% trong vòng 200 năm qua. Họ cho rằng đây là một dấu hiệu các cực của Trái Đất sắp đổi chiều.

Cơ quan Không gian châu Âu (ESA) từng công bố báo cáo vào tháng 5/2016 cho biết, cực từ của Trái Đất đang nhanh chóng chếch hướng về phía phương Đông châu Á. Từ năm 1999 đến nay, cường độ từ trường ở vùng không gian Bắc Mỹ yếu đi 3,5%, mà ở châu Á lại tăng 2%. Từ trường Trái Đất ở khu vực Nam Mỹ, khu vực phía Nam Đại Tây Dương đã yếu đi 2% một cách bất thường, hơn nữa trong 7 năm gần đây xu thế yếu đi vẫn luôn phát triển về hướng Tây. Dù các nhà khoa học không biết rõ lý do tại sao, họ mô tả các “hoạt động bất ổn” ở lõi Trái Đất có thể là dấu hiệu từ trường sắp đảo cực.

từ trường của Trái Đất đảo cực
Chuyển động của cực Bắc từ trường Trái Đất theo chu kỳ 10 năm, từ 1970 tới 2020. Các đường đỏ và xanh dương cho thấy sự khác biệt giữa cực Bắc từ trường và cực Bắc địa lý. Các đường xanh lá cho thấy những nơi mà la bàn sẽ chỉ chính Bắc. (ảnh: NOAA)

Trung tâm thông tin của Ủy ban Quản lý Môi trường Hoa Kỳ căn cứ vào số liệu quan sát được đã chỉ ra rằng, cực từ Bắc của Trái Đất liên tục thay đổi vị trí trong 50 năm qua, chu kỳ thay đổi là 10 năm.

Các nhà khoa học ước tính trong lịch sử, cực Bắc và cực Nam của từ trường Trái Đất đã thay đổi cứ sau khoảng 200.000 đến 300.000 năm. Tuy nhiên hiện tại Trái Đất đã duy trì các cực trong suốt 780.000 năm.

Từ trường của Trái Đất có vai trò rất quan trọng đối với sinh vật sống, nhất là đối với nhân loại, có tác dụng ngăn chặn rất nhiều tia vũ trụ làm hại môi trường và sự sống trên Trái Đất. Do vậy, các nhà khoa học lo lắng rằng một khi cực từ của Trái Đất phát sinh sự hoán đổi, một số khu vực mất đi sự bảo vệ vốn có của từ trường, sẽ gặp phải một số thiên tai hậu quả.

Video ngắn: tác dụng quan trọng của từ trường Trái Đất

Những hậu quả?

Trong một báo cáo mới, Daniel Baker, giám đốc Phòng thí nghiệm Vật lý vũ trụ và Khí tượng của đại học Colorado, Boulder, tuyên bố có những dấu hiệu của sự đảo cực. Ông cho biết nếu hiện tượng đảo cực xảy ra, nó sẽ làm cho một số khu vực bị mất điện hoàn toàn và “ không thể sinh sống”.

“Những mối nguy hiểm là: từng dòng các hạt hung hãn từ mặt trời, bức xạ vũ trụ từ các thiên hà, và tia cực tím do tầng ôzôn bị hư hỏng, đó mới chỉ là một vài những yếu tố vô hình có thể gây hại hoặc giết chết những sinh vật sống.” Tác giả Alanna Mitchell đã viết trong quyển sách “Cục nam châm xoay chuyển: Lực từ đã tạo ra và cũng có thể hủy diệt thế giới hiện đại.”

>> Dải Ngân Hà đang bị kéo đi trong vũ trụ bởi một lực vô hình

Nếu đảo cực, từ trường của Trái Đất sẽ bị yếu đi trong khoảng vài ngàn năm, hàng rào phòng thủ của Trái Đất sẽ yếu đi và phóng xạ vũ trụ có thể xuyên qua. Chúng ta sẽ bị tấn công bởi gió Mặt Trời – thứ sẽ tạo ra vô số lỗ thủng trong tầng ôzôn. Đó sẽ là một thảm họa, hệ thống lưới điện sẽ bị hỏng, khí hậu sẽ thay đổi và tỷ lệ ung thư sẽ tăng cao do tia cực tím xâm nhập.

từ trường của Trái Đất đảo cực
Từ trường của Trái Đất bảo vệ chúng ta khỏi gió Mặt Trời (ảnh: Shutterstock)

Mất đi sự bảo vệ của từ trường, các vệ tinh và phi hành gia cũng sẽ dễ bị tổn hại bởi các hạt giàu tính phóng xạ trong không gian.

Khí hậu của Trái Đất cũng có thể thay đổi. Theo một nghiên cứu gần đây của Đan Mạch, thời tiết trên Trái Đất chịu ảnh hưởng rất lớn của từ trường, Ví dụ như lượng mây sẽ chịu ảnh hưởng của lượng tia vũ trụ tác động đến bầu khí quyển.

Phòng thí nghiệm tia vũ trụ của viện nghiên cứu Tata tại Ooty Ấn Độ đưa ra ví dụ, ngày 22/6/2015, chùm tia vũ trụ cao năng lượng 20 GeV, với tốc độ 2,5 triệu km/h đã xung kích vào Trái Đất trong thời gian 2 giờ, tạo nên rất nhiều gián đoạn vô tuyến điện cho các quốc gia gần Bắc Cực. Lúc đó, trong không trung xuất hiện cực quang rất sáng và nhiều màu.

Ngoài ra, nếu xảy ra đảo cực, một số loài động vật như cá voi và một số loài chim sử dụng từ trường để định hướng và di cư sẽ bị ảnh hưởng. nhưng vì đây là một quá trình lâu dài nên có khả năng chúng sẽ thích nghi được.

Tuy nhiên, vẫn còn quá sớm để kết luận. “Hiện tại, chúng tôi vẫn chưa thể xác định chính xác từ trường của Trái Đất có đảo cực hay không,” tiến sĩ Colin Forsyth của Phòng thí nghiệm không gian Mullard (UCL) cho biết. “Chúng ta mới chỉ theo dõi từ trường của Trái Đất trong khoảng 170 năm nay, tức chỉ 1-15% khoảng thời gian mà người ta dự đoán xảy ra đảo cực.”

Phong Trần tổng hợp