Các nhà khoa học và bác sĩ gần đây đã tìm ra thuốc chữa Ebola – dịch bệnh chết người đã hoành hành tại nhiều khu vực của châu Phi trong mấy năm gần đây.

thuoc chua ebola congo
Nhân viên quân sự và bác sĩ đang hợp tác ở Congo để nghiên cứu tìm thuốc chữa Ebola (Ảnh: Hải quân Mỹ)

Bất chấp rối ren vào bạo lực không ngơi nghỉ, các khoa học gia và bác sĩ tại nước Cộng hòa Dân chủ Côngô (DRC) đã và đang tiến hành các thử nghiệm y học nghiên cứu loại thuốc mới nhằm đánh bại Ebola, căn bệnh tai ương đã lan tràn ở đất nước này mấy năm gần đây.

Hôm thứ Hai ngày 14/8 vừa qua, những nhà bảo trợ cho thử nghiệm tại Tổ chức Y tế Thế giới và Viện Sức khỏe Quốc gia thông báo hai trong số các phương thuốc được thử nghiệm đã gia tăng đáng kể khả năng sống sót cho bệnh nhân.

Không giống vắc xin phòng ngừa lây nhiễm Ebola (đã xuất hiện và chứng minh được hiệu quả), đây là lần đầu tiên người ta tìm ra một loại thuốc có thể chữa khỏi cho những người đã mắc bệnh. Ông Jean-Jacques Muyembe, tổng giám đốc của Viện nghiên cứu y sinh quốc gia (Institut National de Recherche Biomedicale) tại DRC, người giám sát quá trình thử nghiệm tại địa phương cho biết:

Kể từ bây giờ, chúng ta sẽ không nói Ebola là vô phương cứu chữa nữa.”

Bắt đầu từ tháng 11 năm ngoái, các bệnh nhân nhiễm Ebola tại 4 trung tâm điều trị ở miền Đông của DRC – nơi dịch bệnh diễn ra tồi tệ nhất – đã được thử nghiệm ngẫu nhiên bốn loại thuốc. Một là thuốc diệt virút Remdesivir và ba loại còn lại là các thể kháng đơn dòng có tên lần lượt là ZMapp, mAb114 và Regeneron.

ZMapp là loại thuốc tiêu chuẩn sử dụng trong điều trị Ebola hiện nay. Nó đã được thử nghiệm và sử dụng để dập dịch Ebola ở Tây Phi năm 2014. Những bệnh nhân tiếp tục sử dụng ZMapp trong đợt thử nghiệm này có tỷ lệ tử vong là 49%. Trong khi đó, tỷ lệ tử vong nếu không nhận được bất cứ loại hình điều trị nào là 75%.

Renegeron là loại thuốc cho thấy hiệu quả cao nhất, với tỷ lệ tử vong giảm xuống 29%, theo sau là mAb114 với 34%.

Đối với những bệnh nhận được điều trị sớm khi mới chớm bệnh, tỷ lệ tử vong còn thấp hơn nữa, lần lượt là 6% với Renegeron, 11% cho mAb114, 24% với ZMapp và 33% cho Remdesivir.

>> Có một thế giới vi mô đã đưa nước ta trở thành cường quốc ung thư

Với những kết quả tích cực từ thử nghiệm, WHO cho biết họ sẽ áp dụng hai loại thể kháng đơn dòng Renegeron và mAb114 tại các trung tâm chữa trị Ebola nằm trong vùng dịch.

Tin tức hôm nay giúp chúng ta tiến thêm một bước trong việc cứu nhiều sinh mạng hơn.”

Mike Ryan, giám đốc chương trình cấp cứu y tế của WHO cho biết. Tuy vậy, ông nói thêm: “Mặc dù thành công là rõ ràng. Nhưng vẫn còn đó bi kịch. Bi kịch là chưa có đủ người được điều trị. Chúng ta vẫn đang chứng kiến rất nhiều người ở bên ngoài các trung tâm chữa trị, có những người không kịp được hưởng lợi từ những biện pháp trị liệu này.”

Kể từ khi bùng phát ở tỉnh Bắc Kivu của DRC từ tháng 8 năm ngoái, hơn 2.800 người đã nhiễm Ebola với 1.794 ca tử vong. Đây là đợt bùng phát dịch lớn thứ hai được ghi nhận. Ngày 17/7 năm nay, WHO công bố dịch đã trở thành “một mối quan ngại khẩn cấp quốc tế”, sau khi một ca nhiễm Ebola được phát hiện ở Goma, một thành phố lớn gần biên giới Rwanda.

Hy vọng các nhà khoa học và cộng đồng y tế có thể nhanh chóng sản xuất và áp dụng thuốc để dập tắt đợt dịch Ebola này trước khi nó lan ra các quốc gia khác tại châu Phi.

Theo WIRED
Hạ Chi tổng hợp

Cơ chế hoạt động của các loại thuốc mới chữa Ebola

Các loại thuốc dựa trên thể kháng đơn dòng đã trở thành trụ cột của y học hiện đại với nhiều ứng dụng trong điều trị các bệnh lý từ ung thư tới lupus. Nhưng phải mất rất nhiều thời gian để chế được các loại thuốc này. Đơn cử, thuốc ZMapp được phát triển nhờ việc cho chuột nhiễm virus Ebola, sau đó thu thập các thể kháng mà chuột sinh ra để chống lại vius. Những thể kháng này sau đó được điều chỉnh lại sao cho giống với thể kháng trên người và không kích thích sự bài xích của hệ miễn dịch chúng ta.

Ebola xâm nhập vào tế bào nạn nhân bằng những protein có hại nằm trên vỏ ngoài của virus. Vậy nên các nhà nghiên cứu phải tìm ra thể kháng nào có thể “điều trị” những protein này. Chúng phải có khả năng ngăn chặn sự tiếp cận, khiến virus Ebola không thể nhân lên và lây lan. Nhưng không giống với các loại virus gây bệnh bình thường khác, Ebola có kích thước lớn và còn biết thay đổi hình dạng, nên không dễ để một thể kháng có thể ngăn chặn được hết sự lây truyền. Vì vậy, phương án ưa thích của các nhà khoa học là trộn nhiều thể kháng với nhau – giống như món cocktail. Như loại thuốc có tên Renegeron phía trên chẳng hạn, nó là tập hợp của 3 thể kháng đơn dòng trích xuất ra từ chuột.

Một phương án khác sáng nước hơn, là thu thập mẫu máu của những người đã sống sót khỏi dịch Ebola, lấy DNA từ bạch cầu của họ và chế thể kháng. Biện pháp này sẽ cấp cho các nhà nghiên cứu những manh mối về gen để tạo ra các thể kháng với tỷ lệ trị bệnh thành công cao hơn. Và đây chính là cơ sở của thuốc mAb114 – nó là thể kháng được tách ra từ máu của một người đã khỏi bệnh từ năm 1995. Các nhà khoa học đã phát hiện ra nó vài năm trước – chúng vẫn tuần hoàn trong cơ thể người khỏi bệnh may mắn này hơn chục năm qua.