Một nghiên cứu ở châu Âu cho thấy lợi ích của phương pháp nội soi đại tràng có thể đã bị đánh giá quá cao. Tuy nhiên, vẫn còn tranh cãi trong cộng đồng học thuật, trong đó trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ vẫn khuyến nghị nên định kỳ nội soi đại tràng.

nội soi đại tràng
Sơ đồ quy trình nội soi và cắt bỏ polyp đại tràng. (Ảnh: Phonlamai Photo/ Shutterstock)

Ung thư đại tràng là loại ung thư có tỷ lệ tử vong đứng thứ hai ở Hoa Kỳ. Nội soi đại tràng là kỹ thuật chẩn đoán dùng ống nội soi mềm từ hậu môn đi ngược lên đại tràng và manh tràng (vùng tiếp nối giữa ruột non và ruột già) để bác sĩ có thể quan sát toàn bộ đại tràng. Phương pháp này từ lâu đã được coi là cách tốt nhất để phát hiện ung thư đại tràng. Tất cả những người Mỹ trên 45 tuổi thường đi kiểm tra bằng cách này khoảng 10 năm một lần. Tuy nhiên, một nghiên cứu lớn được công bố vào tháng Mười trên Tạp chí Y học New England (NEJM) đã đặt câu hỏi về tính hữu dụng của phương pháp này.

Nghiên cứu do Tổ chức sáng kiến ​​ung thư đại tràng Bắc Âu (NordIC) thực hiện, là thử nghiệm ngẫu nhiên đầu tiên so sánh trực tiếp những người trải qua nội soi đại tràng với những người không trải qua nội soi. Họ bao gồm hơn 84.000 đàn ông và phụ nữ từ 55 đến 64 tuổi đến từ Ba Lan, Na Uy và Thụy Điển, đây đều là những người chưa bao giờ nội soi trước khi tham gia nghiên cứu. 

Họ được đưa ra lời mời sàng lọc ngẫu nhiên một lần trong khoảng thời gian từ tháng 6/2009 đến tháng 6/2014, rơi vào khoảng 1/3 số người tham gia được mời nội soi và 2/3 số người tham gia không được mời nội soi. Nhóm thứ 2 này là nhóm đối chứng cho một nghiên cứu tiếp theo. Khoảng 42% những người được mời đã đồng ý và cuối cùng đã được nội soi.

Sau 10 năm theo dõi, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, những người được mời nội soi có tỷ lệ ung thư đại tràng chỉ thấp hơn 18% so với những người không được mời, còn tỷ lệ tử vong do ung thư cũng không giảm đáng kể.

Bác sĩ Michael Bretthauer, chuyên khoa tiêu hóa tại Đại học Oslo ở Na Uy, người đứng đầu nhóm nghiên cứu hiệu quả lâm sàng, nói với CNN rằng ông nhận thấy hiệu quả của nội soi đại tràng là đáng thất vọng, nhưng các bác sĩ phải tuân theo khoa học, “vì vậy, chúng ta phải chấp nhận rằng trong 10 năm qua, chúng ta có thể đã thổi phồng quá mức vai trò của nội soi đại tràng và cần phải điều chỉnh một chút.”

Ông nói rằng lợi ích của nội soi đại tràng có thể nằm ở khoảng giữa, ước tính giảm 18% đến 31% nguy cơ phát triển ung thư đại tràng và giảm 0% đến 50% tỷ lệ tử vong do ung thư đại tràng.

Một số chuyên gia khác lại nhận định rằng, mặc dù kích thước mẫu lớn, nhưng vẫn có những hạn chế. Tiến sĩ William Dahut, Giám đốc khoa học của Hiệp hội ung thư Hoa Kỳ, người không tham gia vào nghiên cứu, nói trong một tuyên bố: “Khi hầu hết những người trong nghiên cứu không được nội soi, rất khó để biết giá trị của nó.”

Ông nói thêm: “Tuy nhiên, những người đã trải qua quá trình nội soi đại tràng (không phải là những người được mời đến để nội soi) có nguy cơ phát triển ung thư đại tràng thấp hơn 31% so với những bệnh nhân không được kiểm tra. Điều này cho thấy giá trị của nội soi đại tràng.”

Tuyên bố cũng liệt kê ra một số chi tiết gây tranh cãi. Ví dụ: 58% những người được mời nội soi không được theo dõi đến cuối cùng, nghiên cứu chỉ theo dõi nội soi đại tràng một lần. Mà bình thường phải cần rất nhiều thời gian để ung thư đại tràng phát triển, những người đã trải qua phẫu thuật cắt polyp đại tràng trong quá trình nội soi cần được theo dõi và điều trị thêm. Các đối tượng tham gia nghiên cứu đều trên 55 tuổi, trong khi tiêu chuẩn tầm soát sức khỏe của Hoa Kỳ là bắt đầu nội soi đại tràng định kỳ khi 45 tuổi, bởi vì việc phát hiện và điều trị ung thư ở độ tuổi này sẽ đạt kết quả tốt hơn.

Các bác sĩ khác cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải nghiên cứu thêm để làm rõ những hạn chế của nghiên cứu trước khi đưa ra các hướng dẫn kiểm tra sức khỏe mới. 

Bác sĩ Jason Dominitz, Giám đốc khoa tiêu hóa tại Cơ quan Y tế Cựu chiến binh Quốc gia Hoa Kỳ (Veterans Health Administration), nói với CNN: “Tôi không nghĩ mọi người nên hủy nội soi đại tràng chỉ vì nghiên cứu này, bởi vì việc tầm soát ung thư đại tràng là thật sự có hiệu quả.”

noi soi dai trang 2
Nghiên cứu trên đang gây ra nhiều tranh cãi. Trung tâm CDC Hoa Kỳ vẫn khuyến nghị định kỳ nội soi đại tràng bắt đầu từ tuổi 45. (Ảnh minh họa: Kzenon/ Shutterstock)

Nghiên cứu trước đây ở Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng nội soi đại tràng là cách tốt nhất để tầm soát ung thư đại tràng. Một nghiên cứu đã theo dõi gần 90.000 chuyên gia chăm sóc sức khỏe trong 22 năm. Một số người trong số họ đã trải qua nội soi đại tràng, trong khi những người khác thì không. Kết quả nghiên cứu ước tính rằng nội soi đại tràng có thể làm giảm 40% tỷ lệ mắc ung thư đại tràng và 68% tỷ lệ tử vong do ung thư đại tràng.

Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ vẫn khuyến nghị định kỳ nội soi đại tràng bắt đầu từ tuổi 45.