Ngày 17/6, một nhóm thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa đã giới thiệu dự luật mới, yêu cầu các trường đại học Hoa Kỳ tiết lộ mối quan hệ tài chính của họ với chế độ Trung Quốc, đồng thời chống lại ảnh hưởng kinh tế của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) trong lĩnh vực giáo dục đại học.

Embed from Getty Images

Đạo luật về giải trình tài trợ nước ngoài (The Foreign Funding Accountability Act) do các thượng nghị sĩ Cộng hòa Tom Cotton (tiểu bang Arkansas), Bill Hagerty (tiểu bang Tennessee), Marsha Blackburn (tiểu bang Tennessee) và Tim Scott (tiểu bang South Carolina) giới thiệu. Dự luật này muốn thông qua việc sửa đổi các yêu cầu tiết lộ về quà tặng và hợp đồng nước ngoài theo Đạo luật Giáo dục Đại học năm 1965 để tránh ảnh hưởng xấu của nước ngoài trong các trường cao đẳng và đại học Hoa Kỳ.

“Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã có những nỗ lực nhất quán nhằm xâm nhập vào các trường cao đẳng và đại học của Mỹ,” ông Cotton nhấn mạnh trong một tuyên bố khi giới thiệu dự luật này. “Dự luật của chúng tôi sẽ đóng các lỗ hổng tài trợ, ngăn cản ĐCSTQ và các đặc vụ nước ngoài khác quyên góp hàng triệu, thậm chí hàng tỷ đô la hòng gây ảnh hưởng và đánh cắp tài sản trí tuệ của Mỹ.”

Bắt đầu từ năm 2019, Bộ Giáo dục dưới quyền Bộ trưởng Betsy DeVos khi đó đã tăng cường giám sát việc thực thi Mục 117 của Đạo luật Giáo dục Đại học, yêu cầu các trường đại học liệt kê rõ ràng toàn bộ quà tặng và hợp đồng liên quan đến các nguồn tiền từ nước ngoài có giá trị từ 250.000 đô la trở lên. Theo nỗ lực đó, một báo cáo hồi tháng 10/2020 đã công bố khoản tiền lên đến 6,5 tỷ đô la từ nước ngoài chưa từng được tiết lộ trước đây, bao gồm cả từ Trung Quốc và Nga, đồng thời còn tiến hành các cuộc điều tra về mức độ tuân thủ của 19 trường đại học hàng đầu của quốc gia đối với yêu cầu này.

Về cơ bản, dự luật mới này sẽ yêu cầu các trường đại học và cao đẳng của Mỹ tiết lộ tên đầy đủ của các tổ chức tài trợ nước ngoài và nêu lý do tại sao lại có các giao dịch quà tặng từ nước ngoài này.

Dự luật cũng sẽ đóng các lỗ hổng cho phép các tác nhân nước ngoài đăng ký tặng quà cũng như miễn việc kiểm kê các quà tặng bằng hiện vật. Nếu được ký thành luật, ngưỡng báo cáo tối thiểu cho các quà tặng từ nước ngoài sẽ giảm từ mức 250.000 đô la xuống 25.000 đô la.

Các tổ chức vi phạm các yêu cầu của dự luật cũng sẽ bị áp dụng cơ cấu hình phạt dân sự. Vi phạm lần đầu có thể khiến tổ chức đó phải trả tới 250.000 đô la và nếu vi phạm lần thứ hai, có thể bị phạt dân sự 750.000 đô la. Từ ba lần vi phạm trở lên, dự luật quy định có thể tăng mức phạt lên đến 1.000.000 đô la.

Giới thiệu về dự luât mới, thượng nghị sĩ Hagerty cho biết: “Là một đối thủ chiến lược đang tìm cách vượt qua Hoa Kỳ, ĐCSTQ sẽ cố gắng hết sức để gây ảnh hưởng xấu đối với xã hội tự do và cởi mở của Hoa Kỳ, bao gồm cả hệ thống giáo dục đại học của chúng ta.”

Ông Hagerty nhận định, qua việc tăng cường tính minh bạch, đóng các lỗ hổng và áp đặt các hình phạt dân sự mới trong luật pháp Hoa Kỳ, dự luật mới sẽ ngăn cản ĐCSTQ và những người trung gian của họ “núp bóng hòng ‘mua’ quyền kiểm soát và gây ảnh hưởng tới nền giáo dục đại học của chúng ta, thao túng nội dung giảng dạy cho sinh viên Mỹ về Trung Quốc và đánh cắp tài sản trí tuệ từ các nhà nghiên cứu của quốc gia chúng ta.”

Thượng nghị sĩ Scott nói thêm: “Những nỗ lực của ĐCSTQ và những đối tượng xấu khác nhằm xâm nhập hệ thống giáo dục Mỹ là một ví dụ trắng trợn về việc các đối thủ nước ngoài đang cố gắng duy trì và mở rộng quyền lực toàn cầu của họ hòng gây bất lợi cho chúng ta. Qua việc yêu cầu các cơ sở giáo dục đại học giải trình các khoản tài trợ nước ngoài, chúng tôi đang thực hiện các bước cần thiết nhằm thúc đẩy tính minh bạch, bảo vệ tài sản trí tuệ của chúng ta, và đảm bảo các nhà lãnh đạo tương lai của đất nước chúng ta có được một nền giáo dục chất lượng.”

Dự luật mới được đưa ra trong bối cảnh Quốc hội xem xét Đạo luật Khổng Tử, nhằm mục đích giảm ảnh hưởng của Bắc Kinh đối với các trường đại học ở Mỹ hiện đang có các Học viện Khổng Tử do ĐCSTQ tài trợ. Dự luật đã được Thượng viện thông qua vào đầu tháng này với sự nhất trí cao độ.

Số lượng Học viện Khổng tử ở Hoa Kỳ đã giảm xuống từ khoảng hơn 100 xuống  còn khoảng 50 vào tháng 5/2021, phần lớn là nhờ áp lực từ chính quyền Trump trong hai năm qua.

“Trung Quốc cộng sản đã xâm nhập vào các trường cao đẳng và đại học của Mỹ,” thượng nghị sĩ Blackburn khẳng định. “Chúng ta bắt buộc phải chấm dứt việc Bắc Kinh dùng tiền bạc để đổi lấy ảnh hưởng trong giáo dục đại học. Không thể để cho ĐCSTQ mua lại giáo dục của con cái chúng ta.”

Minh Ngọc (Theo Daily Wire)

Xem thêm: