Trong khi quân đội Ukraine đang chiến đấu ngăn chặn quân đội Nga tấn công trên tiền tuyến, thì trên không gian mạng Trung Quốc có một trận chiến khác: Người Ukraine đăng thông tin nhằm bác bỏ những tuyên truyền sai lệch của Trung Quốc về cuộc xâm lược của Nga trên mạng xã hội.

Nga tấn công Ukraine
Một chung cư cao tầng ở Kyiv bị trúng đạn pháo. (Ảnh chụp màn hình video)

Người Ukraine đang dịch những diễn biến mới nhất của cuộc chiến sang tiếng Trung Quốc, bao gồm thông tin về thương vong và phân tích, đồng thời đăng chúng lên các tài khoản trên các mạng xã hội phổ biến như WeChat và Weibo.

Tờ SCMP (South China Morning Post) dẫn trường hợp Masha – người nổi tiếng trên mạng Ukraine – đã tham gia cuộc chiến thông tin trên mạng xã hội Trung Quốc. Masha đã đăng video về tình hình ở quê hương Kostiantynivka ở miền đông Donetsk. Sau khi rời Kyiv, cô đã được đoàn tụ với cha mẹ ở đó.

“Ở quê tôi, khi tiếng còi báo động của cuộc không kích vang lên, mọi người cần phải trú ẩn dưới đất”, Masha nói bằng tiếng Trung thành thạo trong một video đăng trên Weibo, TikTok và Xigua Video.

“Không có đủ bánh mì, tất cả các ngân hàng đều hết tiền mặt… Mọi người không thể mua thực phẩm nếu không có tiền mặt. Có vẻ như nơi này đang chết dần”, cô nói.

Martha học tiếng Trung và văn học tại Đại học Quốc gia Taras Shevchenko của Kyiv và cũng đã trải qua 9 tháng ở Trung Quốc. Video “Sống trong chiến tranh” của cô đã thu hút được hơn 1 triệu lượt xem và hiện cô có hơn 600.000 người theo dõi.

Nhà văn, nhạc sĩ và nghệ sĩ Ivan Semasiuk (42 ​​tuổi) đang viết các bài báo và phim tài liệu – được xuất bản bằng tiếng Trung và các ngôn ngữ khác trên các nền tảng truyền thông xã hội khắp thế giới – để giải thích lịch sử của Ukraine và Nga.

Phá bỏ tin sai lệch và hy vọng Bắc Kinh sẽ không ủng hộ cuộc chiến tranh xâm lược của Nga

SCMP dẫn lời Roman Khivrenko người Ukraine (32 tuổi) cho biết, thông tin về cuộc chiến Nga-Ukraine được cung cấp bởi các nền tảng mạng xã hội và truyền thông nhà nước Trung Quốc bị ảnh hưởng nặng nề bởi Nga. “Chúng tôi muốn phá bỏ bức tường tuyên truyền và cho người Trung Quốc thấy điều gì đang thực sự diễn ra”, Khivrenko, người nghiên cứu về quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân Trung Quốc ở Bắc Kinh, cho biết.  

Đối với những người Ukraine như Khivrenko, một phần của cuộc kháng chiến là chống lại tuyên truyền, anh nói rằng không mong đợi bất cứ điều gì từ người dân Trung Quốc, nhưng hy vọng Bắc Kinh sẽ “không ủng hộ cuộc chiến toàn lực của Nga xâm lược Ukraine”.

Trung Quốc đã nhất quán từ chối lên án các hành động của Nga ở Ukraine hoặc xác định cuộc tấn công của Nga vào Ukraine là xâm lược. Phương Tây ngày càng lo ngại rằng Bắc Kinh có thể giúp Moscow vượt qua các lệnh trừng phạt và cung cấp thiết bị quân sự cho Nga. Các phương tiện truyền thông Mỹ như Washington Post, New York Times, CNN, và truyền thông Anh như Financial Times… đều dẫn lời các quan chức Mỹ ngày 13/3 cho biết, kể từ khi xâm lược Ukraine, Nga đã chuyển hướng sang Trung Quốc tìm kiếm hỗ trợ thiết bị quân sự bao gồm cả máy bay không người lái. Ngoài ra Nga cũng đã yêu cầu Trung Quốc hỗ trợ bổ sung kinh tế. Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nói rõ với ông Tập trong cuộc điện đàm gần đây rằng bất kỳ sự hỗ trợ đáng kể nào từ Bắc Kinh dành cho Nga đều sẽ phải chịu hậu quả.

Việc nhà cầm quyền Bắc Kinh sử dụng các phương tiện truyền thông nhà nước để tuyên truyền thân Nga và kiểm duyệt các luận điệu chống chiến tranh và ủng hộ Ukraine cũng đã thu hút sự chú ý của giới truyền thông phương Tây. New York Times cho rằng những gì cư dân mạng Trung Quốc chứng kiến ​​là một cuộc chiến rất khác so với những gì nhiều nơi trên thế giới đã chứng kiến, cách làm gieo mầm mống nhầm lẫn này đang che mắt công chúng Trung Quốc trước sự thật.

Màn sương mù của thông tin sai lệch ngày càng dày khi truyền thông nhà nước Trung Quốc mô tả cuộc chiến của Nga là nỗ lực chống phát xít. Sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Nga thông báo vào đầu tháng 3 rằng nước này sẽ tổ chức hội nghị quốc tế chống phát xít đầu tiên vào tháng 8, CCTV của Trung Quốc đã công bố một tin vắn và sau đó tạo một thẻ bắt đầu bằng # có liên quan trên Weibo. Trong 24 giờ, Hashtag đã đạt 650 triệu lượt xem và được 90 phương tiện truyền thông đại chúng sử dụng. Nhiều nhà bình luận ở Trung Quốc coi Ukraine và Mỹ là những nước phát xít.

Vào tháng 2 từng xảy ra sự kiện một nhóm giáo sư đại học nổi tiếng của Trung Quốc công bố trên WeChat bức thư chung lên án việc Nga xâm lược Ukraine, nhưng bức thư nhanh chóng bị gỡ bỏ.

Lướt mạng xã hội nước ngoài có thể nghe thấy những tiếng nói phản chiến tràn ngập, chiều ngược lại là dư luận trên mạng ở Trung Quốc có vẻ ủng hộ Putin áp đảo. New York Times cho biết, quan điểm về cuộc chiến của công luận Trung Quốc chắc chắn không thể đồng nhất như vậy, mạng xã hội Trung Quốc từng trong một thời gian ngắn nổi lên xu thế phản chiến, và một số đã trở thành “hiện tượng” của WeChat với hơn 100.000 lượt xem trong một ngày. Tuy nhiên tất cả đã nhanh chóng bị kiểm duyệt và biến mất với thông báo “404”.

Hãng tin AP cho biết, những gì nhà cầm quyền Bắc Kinh đã cho phép hiển thị trực tuyến là dấu hiệu rõ ràng cho thấy họ muốn công chúng nhìn nhận cuộc chiến như thế nào.

Ông Putin không thấy được ý thức dân tộc của người Ukraine

Giới phân tích có quan điểm cho rằng cuộc tấn công của Nga đã củng cố bản sắc dân tộc của Ukraine và thúc đẩy người dân bảo vệ đất nước của họ theo cách khác.

SCMP dẫn lời nhà nghiên cứu Eagle Yin tại Viện Chiến lược Quốc tế  Trung Quốc (China Foundation for International and Strategic Studies) tại Bắc Kinh cho biết: “Cuộc xâm lược của Nga đã có tác động mạnh mẽ củng cố bản sắc dân tộc của người Ukraine, đã truyền cảm hứng cho lòng yêu nước trong thế hệ trẻ”.

SCMP cũng cho biết rằng nhà phân tích quốc phòng Liang Guoliang có trụ sở tại Hồng Kông cũng đồng ý như vậy. Liang Guoliang nói rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đánh giá thấp sự phản kháng của Ukraine được thúc đẩy bởi ý thức về bản sắc dân tộc.