Nhiều cảnh báo trước chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Đức Scholz

Trương Đình
•
Thứ Tư, 02/11/2022

Chuyến thăm Trung Quốc sắp tới của Thủ tướng Đức Olaf Scholz đã thu hút chú ý của nhiều bên. Trước chuyến đi, Ngoại trưởng Đức đã gây áp lực buộc Chính phủ phải áp dụng ‘cách tiếp cận chính sách mới’ đối với Bắc Kinh. Trong khi đó EU cảnh báo rằng “thời của hồn nhiên cởi mở đã đi qua”.

Thu tuong Duc Olaf Scholz nhiem COVID 19 1 — Ngày 25/8/2022 Thủ tướng Đức Scholz phát biểu trong chuyến thăm khu huấn luyện quân sự ở Oldenburg – Đức. (Ảnh: Gints Ivuskans/Shutterstock)

Trước khi Ngoại trưởng Đức Baerbock đưa ra bình luận, ông Scholz đã có mâu thuẫn với 6 bộ của Đức về việc một công ty thuộc sở hữu nhà nước của Tập đoàn vận tải biển Trung Quốc (COSCO) mua cổ phần tại cảng Hamburg của Đức.

Ông Scholz ủng hộ thỏa thuận này, nhưng 6 bộ của Đức phản đối với lý do lo ngại về an ninh, cho rằng nhà cầm quyền Trung Quốc sẽ nhân cơ hội này để ảnh hưởng đến cơ sở hạ tầng quan trọng ở Đức. Cuối cùng ông Scholz đã cho phép COSCO thực hiện giao dịch mua với số cổ phần nhỏ hơn ban đầu.

Thời điểm chuyến thăm Trung Quốc của ông Scholz cũng bị chỉ trích vì diễn ra ngay sau khi ông Tập Cận Bình tại nhiệm nhiệm kỳ thứ ba chưa từng có tiền lệ của Trung Quốc từ sau thời Mao Trạch Đông.

Ngoại trưởng Đức: Chính sách Trung Quốc của Đức cần thay đổi

Trong chuyến thăm vùng Trung Á đến nước cộng hòa Uzbekistan hôm thứ Ba (1/11), bà Baerbock thuộc Đảng Xanh của Đức cho biết: “Thủ tướng (Scholz) đã quyết định về thời gian của chuyến thăm, quan trọng bây giờ là ông ấy phải trình bày rõ ràng ở Trung Quốc rằng chúng tôi nằm trong thỏa thuận liên minh, và tôi cũng đã đưa thông tin này đến Trung Á”.

“Tôi đã nói rõ, với tư cách là Chính phủ liên bang, chúng tôi đang phát triển một chiến lược Trung Quốc mới”, bà nói về thảo luận với người đồng cấp tại Trung Á.

Phát biểu của bà Baerbock phản ánh mâu thuẫn trong liên minh cầm quyền tại Đức sau quyết định vào tuần trước của Chính phủ Đức về việc trao quyền cho COSCO mua cổ phần của một nhà ga ở cảng Hamburg.

Bà Baerbock cho biết mặc dù ngày nay Trung Quốc là đối tác của Đức trong các vấn đề toàn cầu, nhưng thỏa thuận liên minh nhận định “Trung Quốc cũng là một đối thủ cạnh tranh và ngày càng tiến tới là đối thủ mang tính hệ thống”. “Chúng tôi sẽ xây dựng chính sách Trung Quốc của chúng tôi dựa trên hiểu biết chiến lược này, qua đó điều chỉnh cho nhất quán hợp tác của chúng tôi với các bên khác”, bà nói.

Bà Baerbock nói thêm rằng Đức cần thể hiện quan điểm của mình về “cạnh tranh công bằng, nhân quyền và tôn trọng luật pháp quốc tế”. Bà gọi đó là “nền tảng hợp tác quốc tế” của Đức.

Baerbock cho hay hệ thống chính trị của Trung Quốc đã thay đổi đáng kể trong những năm gần đây, vì vậy chính sách về Trung Quốc của Đức cũng phải thay đổi. Cuối tuần qua, bà cũng cảnh báo rằng Đức cần rút kinh nghiệm trong việc hợp tác với Nga, cần phải ngừng phụ thuộc nước không có chung các giá trị của Berlin.

Cựu ngoại trưởng Đức và Tổng thống đương nhiệm Frank-Walter Steinmeier cũng có lo ngại tương tự. Ông Steinmeier đã bị chỉ trích vì các chính sách trong quá khứ nhằm tìm kiếm mối quan hệ kinh tế chặt chẽ hơn với Moscow.

Trước chuyến thăm, phát ngôn viên Steffen Hebestreit của Văn phòng Thủ tướng cho biết Thủ tướng Scholz muốn “đa dạng hóa và giảm thiểu rủi ro, nhưng ông không ủng hộ việc tách rời với Trung Quốc”.

EU cảnh báo: Thời kỳ vô tư hồn nhiên đã đi qua

Chuyến thăm của ông Scholz tới Trung Quốc cũng được Liên minh châu Âu (EU) theo dõi chặt chẽ. Lãnh đạo ngành công nghiệp EU hôm thứ Hai (31/10) cảnh báo rằng các Chính phủ và công ty châu Âu phải nhận ra Trung Quốc là đối thủ của EU và họ không nên ngây thơ trong việc chấp thuận đầu tư của Trung Quốc.

Reuters cho biết các bình luận của Ủy viên EU Thierry Breton dường như một phần nhằm vào Đức trước chuyến thăm thăm Bắc Kinh vào thứ Sáu (4/11) của Thủ tướng Đức Scholz.

Vài năm qua EU đã áp dụng nhiều biện pháp phòng thủ nhằm kiểm soát tốt hơn đầu tư từ các công ty nhà nước từ nước ngoài bao gồm từ Trung Quốc, mục đích để đảm bảo các đối thủ không có thêm đòn bẩy chính trị đối với khối.

Chính phủ của Scholz gần đây đã thông qua việc bán một phần cổ phần tại cảng Hamburg lớn nhất tại Đức cho một công ty Trung Quốc – động thái làm dấy lên nhiều chỉ trích. “Chúng tôi cần cảnh giác cao độ”, ông Breton nói với Reuters về một loạt các biện pháp của khối để chặn đầu tư vào cơ sở hạ tầng quan trọng kể từ năm 2019 khi EU chỉ định Trung Quốc là “đối thủ cạnh tranh có hệ thống”.

Breton nhấn mạnh vấn đề phụ thuộc vào cách các nước thành viên sử dụng chúng (biện pháp của EU) và thay đổi hành vi của họ (nhà cầm quyền Trung Quốc).

Nhiều quan chức EU đã cảnh báo nếu Đức cho phép đầu tư như vậy thì thông tin nhạy cảm về lĩnh vực này có thể rơi vào tay người Trung Quốc – tờ Handelsblatt đưa tin.

Các nguồn tin Chính phủ Pháp và Đức nói với Reuters rằng Tổng thống Pháp Macron đã đề nghị ông Scholz cùng nhau đến thăm Bắc Kinh để gửi một tín hiệu tới Bắc Kinh về sự đoàn kết của EU trước những ý đồ không mấy hay ho từ Trung Quốc. Tuy nhiên, nguồn tin cho biết Thủ tướng Đức đã từ chối đề xuất của ông Macron.

Khi được hỏi về hành trình của ông Scholz, ông Breton cho biết các nước EU nên có cách tiếp cận thống nhất hơn. Ông nói: “Điều rất quan trọng là hành vi của các nước thành viên đối với Trung Quốc… chuyển sang cách tiếp cận tăng cường phối hợp thay vì hành động đơn lẻ”.

Ông cho biết cách tiếp cận tăng cường đề phòng của EU đối với Trung Quốc là hệ quả thái độ của Bắc Kinh trong đại dịch COVID-19, khi đó nhà chức trách Trung Quốc lợi dụng thực trạng phụ thuộc của các nước vào thiết bị của Trung Quốc (chẳng hạn như khẩu trang) để dùng làm ‘đòn bẩy ngoại giao’.

“Chúng tôi không thể quên những bài học đó”, ông Breton nói. “Giai đoạn vô tư hồn nhiên đã qua. Thị trường châu Âu mở cửa nhưng có điều kiện.”

Ông cũng cảnh báo các công ty châu Âu bị dụ dỗ tăng đầu tư vào Trung Quốc đã trở nên ‘độc tài’ hơn sẽ tự chuốc vào thêm nhiều rủi ro.

Để phản hồi về việc công ty BASF của Đức cắt giảm quy mô các nhà máy ở châu Âu và thay vào đó là kế hoạch mở rộng sang Trung Quốc, ông Breton nói: “Có vấn đề bấp bênh đối với những công ty chơi trò may rủi này. Nhà xưởng tại châu Âu mang lại lợi thế rất quan trọng vì đảm bảo chắc chắn từ hệ thống pháp luật và an ninh.”