Các sử học gia và thuyết âm mưu gia hôm nay đã nhận một món quà Giáng sinh sớm: Cục Lưu trữ Quốc gia Hoa Kỳ công bố 13.173 tài liệu liên quan đến cuộc điều tra chính thức về vụ ám sát Tổng thống John Fitzgerald Kennedy (JFK), tổng thống trẻ nhất Hoa Kỳ tại nhiệm từ 1961 đến khi bị ám sát năm 1963, những năm căng thẳng của Chiến tranh Lạnh thế kỷ trước.

U1352696
Tổng thống Hoa Kỳ John F. Kennedy. (Nguồn: Bettmann., Corbis, NTB scanpix./CC BY-NC-SA 4.0)

Từ những bản ghi nhớ hầu như không thể đọc được chứa đầy chữ viết tay nguệch ngoạc của các đặc vụ CIA, hay những các báo cáo về các cuộc gặp bí mật với các nhà ngoại giao Nga, cho đến những sao chép lần theo dấu vết từng bước chân của Lee Harvey Oswald, kho tài liệu này nhất định sẽ khiến những ai còn ám ảnh về về vụ ám sát JFK bận rộn trong nhiều tháng.

Nhưng nó không nhất định sẽ gây ra xáo trộn gì lớn hay bom tấn gây sốc, trừ phi người ta có thể tìm thấy trong đó những khẳng định trái với kết luận điều tra của Ủy ban Warren năm đó, theo bình luận của tờ The Guardian.

Theo kết luận điều tra năm 1964 của Ủy ban Warren, cơ quan chịu trách nhiệm tìm ra câu trả lời cho vụ việc khiến dân chúng Hoa Kỳ phẫn nộ này khi tổng thống thứ 35 đương nhiệm của một cường quốc hàng đầu thế giới bị ám sát, thì chính là Oswald (24 tuổi), một cựu lính thủy đánh bộ và là người cộng sản đã đào thoát sang Liên Xô, đã giết Tổng thống Kennedy. Oswald hành động một mình, bằng cách bắn 3 phát súng khi vị tổng thống 46 tuổi đảng viên Đảng Dân chủ Hoa Kỳ lái chiếc limousine mui trần qua Dealey Plaza ở Dallas ngày 22/11/1963.

464px Lee Harvey Oswald 1963
Lee Harvey Oswald, người đã hoạt động một mình khi ám sát Tổng thống John F. Kennedy năm 1963, theo điều tra của Ủy ban Warren. (Nguồn: Cảnh sát Dallas/ Wikimedia)

Theo Wikipedia, cậu bé Oswald bị quản thúc ở tuổi vị thành niên vì bỏ học nhiều lần từ khi mới 12 tuổi, trong thời gian đó được bác sĩ tâm lý đánh giá là “rối loạn cảm xúc” do không có cuộc sống gia đình trọn vẹn. Sau khi theo học 12 trường trong thời niên thiếu, đã nhiều lần bỏ học và cuối cùng năm 17 tuổi, Oswald gia nhập Thủy quân lục chiến. Oswald đã bị đưa ra tòa hai lần khi còn ở trong Thủy quân lục chiến và bị bỏ tù. Oswald xuất ngũ sau khi lượng Thủy quân lục chiến trở thành lực lượng dự bị, sau đó nhanh chóng bay sang châu Âu và đào tẩu sang Liên Xô vào tháng 10/1959.

Oswald đến sống ở Minsk, Belarus, kết hôn với một phụ nữ Nga tên là Marina, sinh ra con gái đầu tại đây. Vào tháng 6/1962, Oswald trở về Hoa Kỳ cùng vợ, định cư tại Dallas, nơi đứa con gái thứ hai chào đời.

Oswald bắn chết Tổng thống Kennedy vào ngày 22/11/1963, từ tầng 6 của Trung tâm Lưu ký Sách của Trường Texas khi Tổng thống di chuyển bằng đoàn xe qua Dealey Plaza ở Dallas. Khoảng 45 phút sau khi ám sát ông Kennedy, Oswald đã bắn chết sĩ quan cảnh sát Dallas J. D. Tippit trên một con phố địa phương. Sau đó anh ta trốn vào một rạp chiếu phim và bị bắt vì tội giết Tippit tại đây. Oswald bị buộc tội ám sát Tổng thống Kennedy, nhưng anh ta phủ nhận trách nhiệm về vụ giết người, cho rằng đó là một “kẻ hiếu chiến”. Hai ngày sau, Oswald bị chủ hộp đêm địa phương tên là Jack Ruby bắn chết trên truyền hình trực tiếp dưới tầng hầm của Trụ sở Cảnh sát Dallas.

Vào tháng 9/1964, Ủy ban Warren kết luận rằng Oswald đã hành động một mình khi ám sát ông Kennedy. Kết luận này, mặc dù gây tranh cãi nhưng nhận được sự đồng tình từ các cuộc điều tra của Sở Cảnh sát Dallas, Cục Điều tra Liên bang (FBI), Cơ quan Mật vụ Hoa Kỳ, Ủy ban Tuyển chọn Hạ viện Hoa Kỳ về các vụ ám sát.

Bất chấp các bằng chứng pháp y, đường đi của phát đạn và nhân chứng đều ủng hộ kết quả đã tuyên bố, các cuộc thăm dò dư luận cho thấy hầu hết người dân Mỹ vẫn không tin rằng phiên bản chính thức nói lên toàn bộ sự thật của các sự kiện, và vụ ám sát đã tạo ra nhiều thuyết âm mưu.

Một trong những tài liệu vừa mới được công bố, có từ tháng 9/1964, có một chi tiết thế này. Theo yêu cầu của Ủy ban, CIA đã tìm kiếm các hồ sơ của chính họ để tìm bất kỳ mối liên hệ nào giữa Oswald và Ruby.

“Việc kiểm tra các hồ sơ của Cơ quan Tình báo Trung ương không đưa ra thông tin nào về Jack RUBY hoặc các hoạt động của anh ta,” tài liệu nêu rõ. “Cục Tình báo Trung ương không có dấu hiệu nào cho thấy RUBY và Lee Harvey OSWALD từng biết nhau, có liên quan hoặc có thể có liên hệ dưới bất kỳ hình thức nào.”

Việc chính quyền Biden giải mật và công bố hơn chục ngàn tài liệu hôm thứ Năm có nghĩa là 95% hồ sơ của CIA về vụ ám sát hiện đã được công khai. Ở bước cuối cùng, sẽ có một cuộc “đánh giá chuyên sâu kéo dài một năm” đối với bất kỳ hồ sơ đã đóng dấu mật nào còn lại trước khi mở hoàn toàn sổ sách trước ngày 30/6/2023.

Việc tiết lộ các tài liệu của CIA này đã bị trì hoãn trong nhiều năm. Vào năm 1992, Quốc hội đã yêu cầu phát hành đầy đủ những hồ sơ này trước tháng 10/2017, nhưng thời hạn đã bị lùi lại bởi các sắc lệnh của cả Tổng thống Donald Trump (Đảng Cộng hòa) và Tổng thống Joe Biden (Đảng Dân chủ).

Những sự trì hoãn như vậy đã khiến các thuyết âm mưu phát triển. Một cuộc thăm dò dư luận do website FiveThirtyEight của Hoa Kỳ thực hiện vào năm 2017 cho thấy, chỉ 1/3 người Mỹ tin vào tuyên bố chính thức rằng Oswald phải chịu hoàn toàn trách nhiệm.

Một số tài liệu đã hấp dẫn ngay lập tức sau khi được giải mật và công bố lần này.

Trong những năm qua, đã có vô số đề xuất khủng khiếp về việc ai phải chịu trách nhiệm: từ người Cuba, Liên Xô và Mafia cho đến ông chủ Teamsters union Jimmy Hoffa, và thậm chí chính là CIA.

Một hồ sơ được đánh dấu “mật” từ tháng 9/1964 cung cấp manh mối về việc những câu chuyện khủng khiếp đã lan truyền nhanh chóng như thế nào trong những tháng sau khi Tổng thống Kennedy qua đời. Các nhân viên CIA ở Stockholm đã báo cáo lại cho Bộ chỉ huy về việc họ hỏi một đối tượng giấu tên, người đã được báo chí Thụy Điển đưa tin rằng ông ta đã sống ở Cuba trong nhiều năm và đã biết trước về vụ ám sát.

Đặc vụ viết: “Khi được hỏi liệu ông ta có báo trước vụ ám sát Kennedy hay không, ông ta phủ nhận câu nói được gán cho mình và nói rằng không thể nhớ lại bất kỳ tuyên bố nào tương tự. Nói rằng ông ta không biết gì về vụ ám sát trước khi nó xảy ra… Có vẻ hơi xấu hổ như thể xấu hổ về những tuyên bố mà ông ta đã nói trong lúc say rượu.”

Một tài liệu riêng biệt cũng từ tháng 9/1964 đã mô tả cuộc gặp giữa một nhà ngoại giao Liên Xô ở Helsinki, Felix Karasev, và các quan chức Hoa Kỳ. Câu chuyện nóng lên bắt đầu với việc các quan chức Xô-Mỹ đặt cược vào Thế vận hội sẽ được tổ chức vào tháng sau tại Tokyo.

“Sẽ cần hai bữa tiệc rượu,” bản ghi nhớ chính thức lưu ý một cách khô khan.

Nói rồi chuyển sang vụ Oswald. Các quan chức Hoa Kỳ gợi ý với Karasev rằng có thể có sự dính líu của Liên Xô đằng sau hành động của Oswald, và ông ta trả lời: “Điều này có thể xảy ra nếu Oswald đã ở Trung Quốc, nhưng không phải ở Liên Xô.”

Karasev sau đó đã phản công rằng “ông ta không thể không tin rằng Ruby là công cụ của “các thế lực phản động””, và rằng Ruby sẽ không thể bắn Oswald “nếu không có sự hỗ trợ của một số quan chức Hoa Kỳ”. Người Mỹ “đã cố gắng xóa bỏ ấn tượng này, nhưng Karasev vẫn giữ nguyên quan điểm của mình.”

Các hồ sơ mới cũng ghi lại các thuyết âm mưu tồn tại nhiều năm xoay quanh Ủy ban Warren. Một tài liệu bí mật từ tháng 3/1978 đề cập đến một bài báo trên tờ The Guardian đưa tin về một bộ phim tài liệu của BBC.

Bộ phim khám phá khả năng vụ ám sát JFK chỉ là một phần phụ nằm trong một âm mưu lớn hơn của CIA/mafia nhằm sát hại Fidel Castro của Cuba. Nó tuyên bố các liên kết giữa Oswald, CIA, và KGB của Liên Xô.

Các quan chức Hoa Kỳ viết bản ghi nhớ đã cảnh báo rằng bộ phim tài liệu đã được “trình chiếu trong “Panorama” [chương trình thời sự của BBC] có uy tín, nơi có nhiều khán giả. Sẽ có tác động đáng kể đến người xem.”

Quay lại hôm nay, câu hỏi “Ai đã giết JFK?” vẫn còn tiếp tục là chủ đề tốn nhiều giấy mực và đường truyền Internet.

Chỉ vài giờ sau khi Tổng thống Biden công bố các hồ sơ mới giải mật, Tucker Carlson, thuyết âm mưu gia của Fox News, đã bắt đầu chương trình truyền hình vào khung giờ vàng của mình bằng cách nói với 3 triệu người xem rằng CIA đã làm điều đó.

Carlson cho biết mình đã nói chuyện với một “nguồn giấu tên” có kiến ​​thức trực tiếp về các hồ sơ về JFK mà CIA vẫn đang cất giấu. Quan điểm được thông báo từ “nguồn” đó là “CIA có liên quan đến vụ ám sát Kennedy. Đây là một đất nước hoàn toàn khác với những gì chúng ta biết. Tất cả đều là giả dối.”

Để mọi người không nghi ngờ gì, Carlson nhấn mạnh độ tin cậy của “nguồn” của mình: “Đó không phải là một “thuyết âm mưu gia” mà chúng tôi đã nói chuyện. Thậm chí không chút nào.”

Thiên Đức