Thầy giáo Nga phải trả giá vì từ chối dạy học theo tuyên truyền của Điện Kremlin
- Vy An
- •
Vài ngày sau cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine từ tháng Hai, thầy giáo Andrei Shestakov đã chia sẻ các tệp tin trong một cuộc trò chuyện nhóm trên WhatsApp cho các giáo viên lịch sử giống mình ở thị trấn phía Đông nước Nga.
Theo Reuters, các tệp tin chứa hàng chục trang tài liệu và bản trình bày cũng như các liên kết video hướng dẫn cách dạy cho trẻ em lứa tuổi thiếu niên về cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine. Phần lớn các tài liệu mang tiêu đề của Bộ giáo dục ở Moscow.
Tài liệu hướng dẫn nêu rõ rằng những người lính Nga chiến đấu ở Ukraine là những anh hùng, rằng lãnh đạo Ukraine có chung lý tưởng với những người hợp tác cùng Đức Quốc xã trong Thế chiến thứ hai, rằng phương Tây đang cố gắng gieo rắc mối bất hòa trong xã hội Nga, và rằng người Nga phải gắn bó với nhau.
Thầy giáo Shestakov cho biết ông đã xem qua các tập tin trong một buổi dạy của mình. Người đàn ông 38 tuổi có thân hình mảnh khảnh kể lại, trước khi trở thành giáo viên vào tháng Giêng, ông đã có 16 năm làm cảnh sát. Tuy nhiên, một phần bị ảnh hưởng bởi nhà phê bình nổi tiếng về Điện Kremlin Alexei Navalny, những năm gần đây, ông Shestakov ngày càng nghi ngờ liệu các nhà cầm quyền của Nga có đang sống theo các giá trị mà họ tuyên bố về dân chủ hay không.
Ông quyết định không dạy các học phần trên cho học sinh của mình tại trường Gymnasium số 2 thuộc Neryungri, một thị trấn khai thác than ở phía Đông Siberia, cách Moscow khoảng 6.700 km về phía đông.
Thay vào đó, thầy giáo Shestakov trình bày với các học sinh về nội dung tài liệu và giải thích lý do tại sao chúng không chính xác về mặt lịch sử. Ví dụ, theo các tài liệu, Ukraine là một ‘sản phẩm’ của nước Nga cộng sản Bolshevik tuy nhiên sách giáo khoa lại thảo luận về lịch sử Ukraine từ nhiều thế kỷ trước.
Ngày 1/3, ông Shestakov nói với các học sinh trong một tiết học công dân rằng ông sẽ không khuyến khích họ phục vụ trong quân đội Nga, rằng ông phản đối cuộc chiến chống lại Ukraine, và rằng các nhà lãnh đạo Nga đang thể hiện những yếu tố của chủ nghĩa phát xít ngay cả khi họ tuyên bố rằng họ đang chống lại chủ nghĩa này ở Ukraine.
Vài ngày sau đó, cảnh sát địa phương và Cơ quan An ninh Liên bang, được gọi là FSB, đã triệu tập thầy giáo Shestakov để thẩm vấn, theo một tờ khai được ký ngày 5/3 về các bình luận của ông Shestakov trong lớp học. Ông Shestakov nói rằng ông không bị buộc tội về những bình luận đó. FSB và cảnh sát địa phương đã không trả lời các yêu cầu bình luận.
Theo tờ Reuters đưa tin, một tòa án đã phạt thầy giáo Shestakov 35.000 rúp (gần 10 triệu VND) vào ngày 18/3 vì làm mất uy tín của lực lượng vũ trang Nga sau khi ông đăng lại video trực tuyến về các cuộc phỏng vấn binh sĩ Nga bị bắt ở Ukraine.
Ông Shestakov trả lời tờ Reuters rằng ông đã nghỉ việc vào tháng trước vì tin rằng dù sao mình cũng sẽ bị sa thải do công khai phản đối chiến tranh. Cơ quan giáo dục địa phương và Bộ giáo dục đã không trả lời yêu cầu bình luận về ông Shestakov và các tài liệu giảng dạy. Khi phóng viên tờ Reuters gọi đến trường Gymnasium số 2, một phụ nữ tự nhận mình là giáo viên hiệu trưởng tạm thời cho biết cô từ chối bình luận về trường hợp của ông Shestakov và kết thúc cuộc gọi.
Theo lời các giáo viên khác kể lại, thầy cô giáo trên khắp nước Nga cũng nhận được những tài liệu hướng dẫn giảng dạy giống hoặc tương tự như vậy. Có hai trường học đăng trên mạng xã hội rằng họ đã dạy các học phần này.
Bà Olga Miryasova, một quan chức thuộc tổ chức giáo dục có tên là “Teacher”, cho biết các cơ quan quản lý giáo dục khu vực đã lưu hành tài liệu hướng dẫn giảng dạy mà ông Shestakov nhận được cho nhiều trường học trên khắp đất nước. Reuters không thể xác định một cách độc lập có bao nhiêu trường học đã nhận được những học liệu này. Một số giáo viên cho hay họ nhận được một bộ giáo trình khác với bộ mà ông Shestakov đã nhận, tuy nhiên chúng vẫn có nội dung tương tự.
Việc này cho thấy Nhà nước Nga – vốn đang tăng cường kìm kẹp các phương tiện truyền thông chính thống – hiện muốn mở rộng nỗ lực tuyên truyền về cuộc chiến Ukraine vào các trường học, trong bối cảnh Điện Kremlin đang tìm kiếm sự ủng hộ. Kể từ khi chiến tranh bắt đầu, nhiều trường học ở Nga đã đăng hình ảnh trên mạng xã hội cho thấy các học sinh gửi thông điệp ủng hộ quân đội đang chiến đấu ở Ukraine và xếp thành đội hình chữ “Z”, một biểu tượng ủng hộ cuộc chiến của Nga.
Những giáo viên không đồng tình với cuộc chiến hiện đang gia nhập hàng ngũ các nhà hoạt động đối lập, các nhà vận động tổ chức phi chính phủ và các nhà báo độc lập trước áp lực của Nhà nước Nga về các khoản tiền phạt, các lệnh truy tố và viễn cảnh bị mất việc. Vào đầu tháng Ba, Tổng thống Vladimir Putin đã ký ban hành đạo luật chống lan truyền thông tin “giả mạo” về các lực lượng vũ trang Nga, một hành vi phạm tội có thể bị phạt tiền hoặc ngồi tù tới 15 năm.
Ngay từ thời điểm trước cuộc xâm lược, Điện Kremlin đã siết chặt những người phản đối bằng cách kết hợp các biện pháp bắt giữ, kiểm duyệt Internet và lập danh sách đen.
Điện Kremlin không trả lời yêu cầu bình luận về việc xử lý những người phản đối chiến tranh, về các tài liệu hướng dẫn giảng dạy và về trường hợp của ông Shestakov.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục Nga Sergei Kravtsov phát biểu với Ủy ban Quốc hội vào tháng Ba rằng Bộ của ông đã khởi động một nỗ lực toàn quốc để thảo luận về quan hệ Nga-Ukraine với học sinh, trong bối cảnh trẻ em đặt ra câu hỏi về tình hình ở Ukraine và các lệnh trừng phạt áp đặt lên Nga.
Điện Kremlin tuyên bố họ đang đưa ra các biện pháp thực thi pháp luật để ngăn chặn chủ nghĩa cực đoan và các mối đe dọa đối với sự ổn định.
Nga đang tiến hành cái mà họ gọi là “hoạt động đặc biệt” nhằm phá hủy khả năng quân sự của nước láng giềng phía Nam và nhằm “phân hóa” Ukraine, ngăn chặn nạn diệt chủng đối với những người nói tiếng Nga, đặc biệt là ở phía đông Ukraine. Kyiv và các đồng minh phương Tây khẳng định đây là một lý do vô căn cứ cho chiến tranh, đồng thời cáo buộc lực lượng Nga đã giết hại dân thường.
‘Chiến tranh hỗn hợp’ của phương Tây
Các học liệu mà thầy giáo Shestakov nhận được hướng đến đối tượng học sinh từ 14 đến 18 tuổi, bao gồm các giáo án chi tiết dành cho giáo viên, liên kết đến video các bài phát biểu của Tổng thống Putin và các đoạn phim ngắn để minh họa cho bài học.
Theo tài liệu giảng dạy, phương Tây đang tiến hành chiến tranh thông tin để cố gắng hướng dư luận chống lại các nhà cầm quyền của Nga, và rằng tất cả người dân Nga cần phải kiên quyết chống lại điều đó.
Một giáo án giải thích, Nga đang chiến đấu trong một cuộc chiến văn hóa chống lại phương Tây, rằng Phương Tây đã phá hủy “tổ chức gia đình truyền thống” và hiện đang cố gắng củng cố các giá trị của nó đối với nước Nga.
Tài liệu nói rằng kể từ khi Liên Xô sụp đổ, Ukraine đã thực hiện một chính sách chống Nga. “Đã có những cuộc tấn công vào ngôn ngữ tiếng Nga, lịch sử chung của chúng ta đã bị làm sai lệch, tội phạm chiến tranh và các nhóm tội phạm từ Thế chiến thứ hai đã trở thành anh hùng”, tài liệu đề cập đến những người theo chủ nghĩa dân tộc Ukraine, những người đã liên minh với Đức trong Thế chiến thứ hai.
Một học phần khác cho rằng phương Tây đang triển khai “chiến tranh hỗn hợp” – kết hợp giữa tuyên truyền, trừng phạt kinh tế và áp lực quân sự – cố gắng đánh bại Nga bằng cách kích động xung đột nội bộ trong nước. Tài liệu viết: “Đó chính xác là lý do tại sao họ xúi giục chúng ta tham gia các cuộc biểu tình không có người điều hành, họ xúi giục chúng ta vi phạm pháp luật và cố gắng làm chúng ta sợ hãi.”
“Chúng ta không được khuất phục trước sự khiêu khích.”
Các học phần bao gồm một dạng trò chơi trong đó học sinh có 15 giây để quyết định xem một tuyên bố là đúng hay sai. Ví dụ, một tuyên bố viết: “Việc tổ chức các cuộc biểu tình, khiêu khích chính quyền và các cuộc tụ tập đông người là cách hiệu quả để giải quyết một cuộc xung đột hỗn hợp”. Theo tài liệu hướng dẫn, câu trả lời là tuyên bố này “sai”.
Tờ Reuters cho biết đã tìm thấy các bài đăng trên mạng xã hội từ một trường học ở Samara, bên sông Volga và một trường học ở Minusinsk, miền nam Siberia. Các bài đăng cũng hiển thị nội dung thuyết trình tương tự.
Ông Danil Plotnikov, một giáo viên toán ở Chelyabinsk thuộc vùng núi Ural, trả lời tờ Reuters rằng ông đã được các lãnh đạo yêu cầu dạy những nội dung tương tự, nhưng từ một bộ giáo án với bộ mà ông Shestakov nhận được; bản thân thầy giáo Plotnikov cũng không biết được các vị lãnh đạo này là ai. Theo cô Tatyana Chernenko, một giáo viên toán ở Moscow, đồng nghiệp tại những trường khác nói với cô rằng họ cũng được yêu cầu dạy các học phần giống như vậy, nhưng trường cô thì chưa.
Các giáo viên mà tờ Reuters phỏng vấn cho biết, một số khu vực và trường học thúc đẩy việc giảng dạy ‘quyết liệt’ hơn những khu vực khác. Các giáo viên cũng cho hay hầu như không có ai được yêu cầu dạy các học phần một cách rõ ràng, chúng thường được đóng khung như một nhiệm vụ, hoặc một khuyến nghị từ trường học hay từ các cơ quan quản lý giáo dục khu vực.
Ông Daniil Ken, Chủ tịch công đoàn độc lập có tên là ‘Liên minh Nhà giáo’, cho biết một số giáo viên đã từ chối và không phải đối mặt với hậu quả nào. Tuy nhiên ông Ken cũng nói thêm rằng việc từ chối giảng dạy theo yêu cầu là một rủi ro, các giáo viên không biết liệu hiệu trưởng của họ có gây áp lực buộc họ phải nghỉ việc hay không.
Theo lời ông Ken, cứ mỗi tuần, công đoàn của ông nhận được thông tin khoảng 5,6 giáo viên kể rằng rằng họ nghỉ việc vì không muốn quảng bá đường lối của Điện Kremlin. Tờ Reuters cho biết không thể xác minh điều này một cách độc lập.
Thức tỉnh về chính trị
Thầy giáo Shestakov để tóc ngắn và tập luyện sambo, một môn võ thuật được phát triển trong quân đội Liên Xô. Ông cho biết sự nghiệp cảnh sát của mình bao gồm một năm làm việc tại lực lượng đặc biệt của Bộ Nội vụ, bộ phận thực thi pháp luật hiện có các sĩ quan đang chiến đấu ở Ukraine. Bộ Nội vụ đã không trả lời yêu cầu bình luận.
Theo ông Shestakov, đến năm 2018, khi còn là một viên chức cộng đồng làm việc với các tội phạm chưa thành niên, ông đã có một sự thức tỉnh về chính trị. Ông bắt đầu xem các video của Navalny, một nhân vật đối lập hiện đang ở trong nhà tù Nga, trong đó cáo buộc về vấn đề tham nhũng của các nhà lãnh đạo Điện Kremlin.
Ông Shestakov nói: “Tôi đã trở thành một nhà đối lập thực sự.”
Ông cho biết khi cuộc chiến ở Ukraine bắt đầu, những hình ảnh thương vong đã làm ông trăn trở và ông đã dành hàng giờ để xem video về cuộc giao tranh trên mạng xã hội.
Dưới một bút danh, ông đã đăng lại video các cuộc phỏng vấn binh sĩ Nga bị bắt ở Ukraine lên phần bình luận của một kênh truyền thông địa phương có khoảng 5.200 người đăng ký, theo lời ông Shestakov và theo phán quyết của tòa án ngày 18/3 được tờ Reuters đưa tin.
Tòa án cho rằng hành động đăng bài của ông là vi phạm luật cấm làm mất uy tín các lực lượng vũ trang Nga.
Ông Shestakov tin rằng những tuần gần đây, FSB đã nghe trộm các cuộc trò chuyện điện thoại của mình, mặc dù ông không có bằng chứng về điều đó. Ông cũng nói rằng trong mấy ngày này, ông đã ba lần gặp những người mà ông nhận ra là cảnh sát chìm của FSB. FSB đã không trả lời các yêu cầu bình luận về việc liệu họ có đang theo dõi ông Shestakov hay không.
Hiện tại, ông Shestakov có dự định rời khỏi nước Nga vì lo ngại sẽ nhận thêm hình phạt từ các nhà chức trách. Ông sẽ tham gia cùng hàng ngũ phản đối Điện Kremlin, những người cũng đã bỏ trốn khỏi đất nước kể từ khi ông Putin bắt đầu đàn áp mạnh mẽ phe đối lập vào năm 2018.
Ông Shestakov dự kiến sẽ đến Thổ Nhĩ Kỳ, trừ khi chính quyền cấm ông rời khỏi đất nước.
Vy An (Theo Reuters)
Xem thêm
Từ khóa kiểm duyệt thông tin ở Nga tuyên truyền của Nga về chiến tranh Ukraine Thầy giáo Andrei Shestakov
