Tòa án Tối cao đưa ra 2 phán quyết quan trọng, ông Biden thắng 1 thua 1

Tiêu Nhiên
•
Thứ Bảy, 02/07/2022

Vào ngày 30/6, Tòa án Tối cao Mỹ đã đưa ra thêm hai phán quyết lớn, chương trình nghị sự về khí hậu của chính quyền Biden bị giới hạn, nhưng lại giành chiến thắng trong việc lật ngược chính sách biên giới “ở lại Mexico” của ông Trump.

Tổng thống Joe Biden phát biểu tại Marriott Marquis in Washington, D.C vào ngày 14/3/2022. (Ảnh: Adam Schultz/Nhà Trắng)

Trong vụ “West Virginia kiện EPA”, Tòa án Tối cao đã phán quyết với tỷ lệ 6:3 rằng Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) không thể thông qua các quy định sâu rộng có thể cải cách triệt để ngành nghề [sản xuất năng lượng] mà không có sự chấp thuận bổ sung của Quốc hội.

Phán quyết này phù hợp với một số quyết định của Tòa án Tối cao trong những năm gần đây, những phán quyết này lấy lý do cơ quan tiếm quyền Quốc hội và cơ quan tư pháp đã bãi bỏ quy chế, từ đó ràng buộc các cơ quan liên bang.

Tiểu bang West Virginia dẫn đầu một liên minh các bang nghiêng về Đảng Cộng hòa và các nhà sản xuất than, liên minh này yêu cầu Tòa án Tối cao cân nhắc và làm rõ phạm vi quyền hạn của Cơ quan Bảo vệ Môi trường, làm dấy lên cuộc tranh luận rộng rãi hơn về quyền hạn giám sát của các cơ quan liên bang mở rộng đến mức độ nào. Liên minh này cho biết, các chính sách mạnh mẽ và trên phạm vi rộng nên đến từ Quốc hội, chứ không phải các cơ quan quản lý cấp cơ quan.

Vụ kiện tại tòa án cấp cao là bất thường vì nó liên quan đến các quy định do chính quyền Obama đề xuất, những quy định này chưa bao giờ có hiệu lực và đã được thay thế vào năm 2019 dưới thời chính quyền Trump. Kế hoạch Điện sạch là một bộ quy tắc từ thời ông Obama do EPA chế định, mục đích là buộc quốc gia chuyển từ than sang các nguồn năng lượng sạch hơn, bao gồm khí tự nhiên, gió và năng lượng mặt trời.

Trong nửa thế kỷ qua, Đạo luật Không khí Sạch (Clean Air Act) đã chỉ đạo EPA quản lý các nguồn ô nhiễm không khí cố định gây nguy hiểm cho “sức khỏe hoặc phúc lợi cộng đồng”. Kế hoạch Điện sạch (Clean Power Plan) thời ông Obama mở rộng quy định vượt ra ngoài vị trí thực tế của các nhà máy điện, cho phép sử dụng các phương pháp bên ngoài công trường để giảm thiểu ô nhiễm.

Tòa án Tối cao đã tạm dừng Kế hoạch Điện sạch vào năm 2016, nhưng các thẩm phán chưa bao giờ trực tiếp giải quyết liệu quy tắc này có bất hợp pháp hay không. Chính quyền Trump đã đảo ngược kế hoạch vào năm 2019, thay thế bằng các quy tắc thân thiện với ngành, cho phép các nhà máy điện cũ tiếp tục hoạt động.

Vào tháng 1/2021, vào cuối nhiệm kỳ của ông Trump, một tòa án phúc thẩm liên bang ở Đặc khu Columbia đã hủy bỏ quy tắc thay thế của ông, tạo tiền đề cho chính quyền Biden chế định các quy tắc riêng của mình về phát thải carbon.

Do đảng đa số Thượng viện và Hạ viện ở thế yếu, nên đảng Dân chủ đang gặp khó khăn trong việc thúc đẩy chương trình nghị sự về khí hậu thông qua luật mới, do đó ông Biden dự định thúc đẩy chương trình nghị sự về khí hậu thông qua các cơ quan như EPA.

Khi chương trình nghị sự của Tổng thống bị đình trệ tại Quốc hội, ông ngày càng bị ràng buộc bởi các mệnh lệnh hành pháp, và điều này thông thường sẽ trao cho các cơ quan quản lý quyền lực rất lớn đối với lĩnh vực kinh tế.

Nhiều luật sư bảo thủ đã chỉ trích việc mở rộng quyền quản lý này, cho rằng nó không phù hợp với khuôn khổ “tam quyền phân lập” trong Hiến pháp. Một số người theo chủ nghĩa tự do cho rằng Quốc hội có thể và nên giao quyền cho các cơ quan có chuyên môn hơn.

Trong những năm gần đây, Tòa án Tối cao ngày càng hạn chế các cơ quan liên bang, nói rằng các quy tắc cơ quan có liên quan đến các vấn đề kinh tế và chính trị lớn nên bị vô hiệu, trừ khi Quốc hội chuyển giao quyền lực một cách rõ ràng cho các cơ quan hành chính này.

Phát hiện đột phá: Mặt trời, không phải CO2, là nguyên nhân biến đổi khí hậu

Tòa án tối cao cho phép ông Biden bãi bỏ chính sách ‘Ở lại Mexico’

Cùng ngày, trong vụ “Biden kiện Texas”, Tòa án Tối cao đưa ra phán quyết với tỷ lệ 5: 4 rằng chính quyền Biden có thể hủy bỏ chính sách “ở lại Mexico” của chính quyền Trump, từ đó lật ngược phán quyết của tòa cấp dưới.

Chính sách của ông Trump quy định rằng những người nhập cư tìm cách vào Mỹ phải ở lại Mexico trong khi chờ đợi các phiên điều trần, để những người di cư này sẽ không được thả vào nước Mỹ. Chính quyền Biden đã cố gắng bãi bỏ chính sách này, nhưng trước đó nó đã bị các tòa án cấp dưới ngăn chặn.

Tòa án Tối cao phán quyết rằng quyết định hủy bỏ quy trình này không vi phạm Đạo luật giam giữ người nhập cư năm 1996, bản ghi nhớ của chính phủ về việc hủy bỏ quy trình này nên được tòa án cấp dưới xem xét.

Đa số ý kiến được đưa ra bởi Chánh án John Roberts, Thẩm phán Stephen Breyer, Sonia Sotomayor, Elena Kagan và Brett Kavanaugh. Thẩm phán Samuel Alito và Amy Coney Barrett đều đưa ra ý kiến phản đối.

Tiểu bang Texas và Missouri cho rằng ông Biden chấm dứt kế hoạch này của ông Trump là bất hợp pháp.

Cùng ngày, thẩm phán Stephen Breyer thuộc phe tự do chính thức nghỉ hưu, người kế nhiệm là một nữ thẩm phán da đen, Ketanji Brown Jackson, được đề cử bởi ông Biden.