Thu hồi tài sản tham nhũng: ‘Biết hết nhưng không “đụng” vào được’

Giải trình về tỷ lệ thu hồi tài sản các vụ án tham nhũng, kinh tế, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) tối cao Lê Minh Trí cho rằng với tình trạng không có Luật Đăng ký tài sản như hiện nay thì việc thu hồi “chỉ đến một ngưỡng nào đó”, vì “bát nước đổ đi hốt lại không bao giờ đầy”. 

Tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 12/1, Viện trưởng Viện KSND tối cao Lê Minh Trí cho biết thu hồi tài sản các vụ án tham nhũng, kinh tế đạt được 80.000 tỷ đồng trong giai đoạn 2016 – 2021.

Tỷ lệ thu hồi qua các năm lần lượt là 29,4% (năm 2017); 45,2% (năm 2018); 52,5% (năm 2019); 59% (năm 2020). Tính bình quân trong 5 năm, tỷ lệ thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng kinh tế là 53,9%.

Nhắc lại con số gần 80.000 tỷ đồng thu hồi từ các vụ án tham nhũng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nói hai lần ra nghị quyết Quốc hội mới bố trí được 79.000 tỷ cho tuyến cao tốc Bắc – Nam phía đông, do đó gần 80.000 tỷ thu hồi là con số rất lớn. Tuy nhiên, ông Thanh muốn biết con số này chiếm tỷ lệ bao nhiêu, tăng hay giảm thế nào so với nhiệm kỳ trước.

Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình nói chung chung rằng đây là vấn đề rất được quan tâm, tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng vượt trội so với nhiệm kỳ trước.

Viện trưởng Lê Minh Trí trả lời cụ thể hơn, cho biết trước đây các cơ quan điều tra, viện kiểm sát và cả tòa án chỉ tuyên án chứ không tính đến việc thu hồi. “Cứ tuyên án còn thu hồi được hay không là việc của thi hành án”, ông Trí nói, và nhận định rằng đây là “thói quen” ở nhiệm kỳ trước. Đến nhiệm kỳ này, vấn đề thu hồi tài sản được chú ý từ khi điều tra, truy tố, xét xử, nhiều thủ tục được tháo gỡ…

Nhưng, ông Trí nhấn mạnh để việc thu hồi tài sản tham nhũng tốt hơn thì cần sớm ban hành Luật Đăng ký tài sản, vì hiện việc kê khai tài sản chỉ thực hiện trong hệ thống chính trị, nhưng những người tham nhũng thì không bao giờ tự đứng tên, chỉ để những người ngoài hệ thống đứng tên.

“Hiện kê khai tài sản chỉ có cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị thôi. Người tham nhũng không bao giờ họ đứng tên tài sản cả mà là người ngoài xã hội. Có người hai mấy, ba mươi tuổi đứng tên tài sản vài trăm tỷ, ngàn tỷ là có. Chúng ta biết hết nhưng không “đụng” vào được vì liên quan quyền sở hữu của công dân. Nếu có luật trên, anh đăng ký tài sản mà không chứng minh được thì bị “thăm hỏi” ngay và có cơ sở pháp lý để xử lý. Và chắc rằng khi đó không còn chỗ “ẩn nấp” cho tài sản tham nhũng”, ông Trí phân tích.

Còn nếu chưa có luật này, ông Trí cho rằng việc thu hồi tài sản tham nhũng dù có cố gắng bao nhiêu thì việc thu hồi tài sản tham nhũng chỉ đến ngưỡng nào đó rồi dừng lại. “Bát nước đổ đi, khi hốt lại thì không bao giờ đầy được nữa”, ông Trí nói.

Về mức độ tăng giảm của tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng, ông Trí nói nếu ông nhớ không nhầm thì nhiệm kỳ trước tỷ lệ chỉ từ 5-10%, tới nhiệm kỳ này có những lúc đã tăng lên gấp 4-5 lần, nhưng bảo tăng 100% thì không thể được.

Vụ AVG: “Bao giờ mới thu hồi đủ 3 triệu USD nhận hối lộ”?

Nộp xong thì tội nặng hơn nên không nộp

Trả lời ý kiến của đại biểu về việc đảm bảo việc cấp phép cho luật sư tham gia vào quá trình tố tụng, ông Trí cho biết luật sư là định chế “2 mặt” vì vừa góp phần bảo vệ quyền con người nhưng luật sư hành nghề thì phải bảo vệ thân chủ, tất nhiên có lúc cũng cản trở quá trình điều tra, thế nên vào sớm ở mức nào thì tùy vụ việc.

Theo ông Trí, nếu cứ nghĩ đơn giản là mở cửa cho luật sư và người thân tiếp cận bị can thì có những vụ đáng lẽ thu được nghìn tỷ nhưng cuối cùng không thu được vì một là nộp xong thì tội nặng hơn nên không nộp. Ngoài ra, đối tượng đồng ý nộp nhưng người cất không chịu nộp, hoặc làm đối tượng thay đổi quyết định.

Ông Trí lấy ví dụ có vụ án đặc biệt nghiêm trọng, đối tượng đã đồng ý khắc phục hậu quả 800 tỷ, khi có luật sư vào thì sau đó lại không nhắc tới nộp số tiền này nữa nữa. Có vụ án khác, bị cáo đã cam kết nộp lại 500 tỷ nhưng sau đó vợ vào gặp một lần là không bao giờ nói đến nộp số tiền này nữa.

Theo lập luận của mình, ông Trí cho rằng Viện kiểm sát cấp phép đúng quy định nhưng không có nghĩa là cứ “mở”, tin vào việc bảo vệ quyền con người mà không tính đến nghiệp vụ để chứng minh bản chất tội phạm.

Nguyễn Quân

Xem thêm: