Trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung căng thẳng, ngày 05/11, tại Hội chợ Nhập khẩu quốc tế Trung Quốc lần thứ nhất tổ chức ở Thượng Hải, ông Tập Cận Bình có phát biểu đầy ám chỉ phản đối cuộc chiến thương mại của Tổng thống Mỹ Trump chống lại Bắc Kinh, đồng thời tiếp tục cam kết giảm thuế nhập khẩu và mở cửa thị trường Trung Quốc.

Trump Tập
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (Ảnh: Getty Images)

Tập phát biểu ám chỉ lên án Trump

Theo hãng tin Bloomberg Mỹ, tại Hội chợ Nhập khẩu quốc tế Trung Quốc lần thứ nhất tổ chức ngày 05/11, lãnh đạo Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình đã phát biểu rằng “Cách làm xem nước láng giềng là kênh rạch (dĩ bang vi hác)” sẽ dẫn đến trì trệ toàn cầu. “Dĩ bang vi hác” có nghĩa ban đầu ám chỉ rằng, nếu một nước biến nước láng giềng thành kênh rạch thì dòng nước của nước mình sẽ chảy sang đó. Cách nói ẩn dụ này tại Trung Quốc hiện nay nhằm ám chỉ việc đẩy khó khăn hoặc hoạn nạn cho người khác. Phát biểu này được nhiều phân tích cho rằng ám chỉ vào cuộc chiến thương mại do Mỹ khởi xướng nhắm vào Trung Quốc.

Ông Tập Cận Bình cũng cho biết Trung Quốc sẽ tiếp tục thúc đẩy toàn cầu hoá, hứa hẹn thúc đẩy tiêu dùng trong nước, tăng cường thực thi quyền sở hữu trí tuệ; và thúc đẩy đàm phán thương mại với châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc. Ông tập nhấn mạnh: “Ngày nay, kinh tế toàn cầu hóa ngày càng mạnh mẽ, tư tưởng cá lớn nuốt cá bé, kẻ thắng vơ cả là ngõ cụt mà càng lún vào càng bế tắc”.

Theo thông tin, hội chợ này có hơn 3.600 công ty từ 172 quốc gia, khu vực và tổ chức.

Bị chỉ trích nhai đi nhai lại luận điệu cũ

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán châu Á và tỷ giá Nhân dân tệ đều sụt giảm, bài phát biểu của ông Tập Cận Bình gây chú ý hơn. Sue Trinh, người phụ trách chiến lược ngoại hối châu Á Ngân hàng Hoàng gia Canada (Royal Bank of Canada) tại Hồng Kông cho biết, kế hoạch đã được công bố vào tháng Chín, chẳng qua nhắc lại luận điệu cũ.

Trung Quốc chịu áp lực từ Tổng thống Mỹ Trump và các nơi khác, yêu cầu giảm thặng dư thương mại 423 tỷ đô la Mỹ trên quy mô toàn cầu. Dù tại hội chợ, ông Tập Cận Bình cam kết trong 15 năm tới sẽ nhập khẩu hàng hóa trị giá 30 nghìn tỷ đô la Mỹ, và chỉ ra trong năm nay Bắc Kinh đã cắt giảm thuế quan, đồng thời cho biết sẽ tiếp tục cắt giảm. Tuy nhiên nhiều chỉ trích rằng ông Tập Cận Bình đã không tiết lộ bất kỳ biện pháp kích thích kinh tế nào để giải quyết suy thoái kinh tế ở Trung Quốc, cho dù ông Tập từng chỉ ra các biện pháp kích thích kinh tế đã được thông báo và đang thực thi trong nền kinh tế. Ông Tập cũng cho biết Trung Quốc sẽ tiếp tục phát triển Hải Nam thành cảng thương mại tự do, khiến giá cổ phiếu của các công ty tại các tỉnh phía Nam tăng lên.

Thiếu nhiều nhân vật quan trọng

Sau nhiều thập kỷ Bắc Kinh hò hét “cải cách mở cửa”, ngày nay lại tiếp tục nhấn mạnh mở cửa thị trường Trung Quốc với thế giới, và cùng thế giới “chia sẻ” những thành quả của phát triển kinh tế. Tuy nhiên, các nước trên thế giới đã nhiều lần bị hố trước các cam kết của Trung Quốc nên đã không còn hào hứng trước những lời hứa hẹn. Mặc dù có 18 nguyên thủ hoặc lãnh đạo hàng đầu chính phủ tham gia hội chợ, nhưng toàn là những nền kinh tế nhỏ. Trong G20 chỉ có Nga cử người đứng đầu chính phủ tham dự.

Một vấn đề quan trọng nữa là hội chợ quốc tế này rõ ràng thiếu các nhà lãnh đạo doanh nghiệp hàng đầu, dù sự kiện này nhằm mục đích thu hút các công ty nước ngoài và người tiêu dùng Trung Quốc, nhưng những thương hiệu toàn cầu tiêu biểu như Adidas, Wal-Mart, Procter & Gamble, Uniqlo… chỉ cử người của họ phụ trách thị trường Trung Quốc tham gia, hoặc không cử quản lý cấp cao tham gia. Starbucks tại Trung Quốc, trung bình 15 giờ lại mở một chi nhánh, nhưng CEO Kevin Johnson của doanh nghiệp này không tham gia Hội chợ, trong khi ông ta đang ở Thượng Hải.

“Chỉ soi người khác, không soi chính mình”

Mặc dù ông Tập Cận Bình không đề cập đến tên của Trump hay Mỹ, nhưng cuộc xung đột thương mại rõ ràng là chủ đề bài phát biểu của ông Tập: “Các nước nên nỗ lực để cải thiện môi trường kinh doanh của mình, giải quyết vấn đề của bản thân đang xảy ra, không nên lúc nào cũng tự tô vẽ mình và đổ lỗi cho người khác, không thể như cái đèn pin chỉ soi vào người khác, không soi chính người cầm đèn”.

Trong những ngày gần đây, Trump đã bày tỏ sự lạc quan rằng sẽ đạt được thỏa thuận với Trung Quốc, tại một cuộc vận động bầu cử ở bang Tennessee ông cho biết, “Chúng tôi đã đưa ra những hành động nghiêm ngặt nhất chống lại sự lạm dụng thương mại của Trung Quốc. Chúng tôi đã làm rất tốt”.

Mặc dù Hội nghị Trump – Tập vào cuối tháng Mười Một có khả năng sẽ đạt được thỏa thuận, nhưng sự khác biệt giữa hai bên về tiếp cận thị trường và trợ cấp vốn nhà nước đối với các doanh nghiệp nhà nước vẫn còn rất lớn.

Theo đánh giá của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, Trung Quốc đứng thứ 59 trên 62 quốc gia về sự cởi mở đối với đầu tư trực tiếp nước ngoài. Trong cuộc khảo sát vào tháng Sáu năm nay của Phòng Thương mại châu Âu tại Trung Quốc, gần một nửa số công ty cho biết rằng do quy định hạn chế hoặc các rào cản để tiếp cận thị trường, họ đã bỏ lỡ cơ hội kinh doanh ở Trung Quốc, họ dự đoán ​​trong vòng 5 năm tới, rào cản này sẽ tăng lên.

Thế giới đang chờ đợi hành động và lịch trình cụ thể

Khoảng 180 công ty Mỹ cử đại diện tham gia, trong đó có những tên tuổi lớn như Google thuộc Alphabet Inc, Boeing, Caterpillar Inc, Facebook, General Motors và Honeywell International Inc, Microsoft, Tesla, Qualcomm…

Mặc dù Trung Quốc cho biết, vào tuần trước Trump và Tập Cận Bình đã trao đổi qua điện thoại và Trump bày tỏ sự ủng hộ Hội chợ Quốc tế này của Trung Quốc, nhưng về cơ bản chính phủ Mỹ đã không tham gia. Phát ngôn viên Đại sứ quán Mỹ cho biết, Trump không có kế hoạch cử đại diện cấp cao của chính phủ tham gia, cũng nói thêm rằng “Trung Quốc cần phải thực hiện những cải cách cần thiết để chấm dứt hoạt động thương mại không công bằng gây tổn hại cho nền kinh tế thế giới”.

“Chúng tôi muốn là hành động cụ thể và thời gian biểu cụ thể trong kế hoạch cải cách này”, Chủ tịch Phòng Thương mại châu Âu tại Thượng Hải Andrea (Carlo Diego D’Andrea) cho biết. Họ không thể chỉ dựa vào “hứa ​​hẹn” để thúc đẩy các CEO châu Âu (CEO) ở Trung Quốc mở mang các hoạt động kinh doanh.

Huệ Anh

Xem thêm: