Xuân Nương là một danh tướng trong cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng. Thần tích và ngọc phả tại Đền Hương Nộn, Hương Nha, Nam Cường ghi chép lại về cuộc khởi nghĩa của Xuân Nương chống quân Hán ở châu Đại Man khá chi tiết. Dưới đây chỉ là tài liệu dã sử, để “tham khảo thêm” về một thời kỳ ít được ghi chép tường tận trong chính sử.

Ải Chi Lăng - Quỷ Môn Quan: Địa danh nổi tiếng sử Việt
(Tranh minh họa: Họa sĩ Sỹ Hòa, Báo Bình Phước Online)

Chủ trưởng châu Đại Man

Thời thuộc Hán, châu Đại Man là châu lớn ở Giao Chỉ. Người dân nơi đây sinh sống bằng nghề cấy lúa nước, trồng dâu nuôi tằm, quăng chài thả lưới.

Thời đấy Chủ trưởng đời thứ 10 của châu Đại Man là Hùng Sát lấy người con gái là Đinh Thị Hiên Hoa là người đẹp nổi tiếng vùng núi rừng, con nhà Lang có quyền thế trong Châu. Hùng Sát rất yêu quý vợ, Hiên Hoa sinh được 7 người con trai.

Vào một buổi tối, Hiên Hoa sau khi nghe các nữ hầu múa hát thì ngủ thiếp đi, chợt thấy người con gái xinh xắn khoảng 13 tuổi, mặc áo đỏ cài thoa vàng, cưỡi mây hồng, mây tía hạ xuống trước lầu. Hiên Hoa cất tiếng hỏi thì đứa trẻ đáp rằng: “Con được Trời cho xuống làm con phu nhân đấy!”, nói đoạn, ngoắt mình chạy đi, Hiên Hoa vội đuổi theo chẳng ngờ bị vấp ngã, giật mình tỉnh giấc mới biết chỉ là mộng. Nhưng giấc mông như thật nên Hiên Hoa đem chuyện này thuật lại với chồng.

Sau đó Hiên Hoa thụ thai, đến tháng Giêng năm giáp Thìn (23 SCN) thì sinh được người con gái. Hai vợ chồng đặt tên cho con là Xuân. Sau khi sinh con được khoảng trăm ngày thì Hiên Hoa mất.

Hùng Sát là Chủ trưởng nghiêm nghị nhưng cũng rất nhân từ với dân chúng, lo nghĩ việc dân chúng sống dưới sự bóc lột của quan lại nhà Hán, dặn dò con theo Thi Sách để giúp dân.

Khi Xuân Nương được 13 tuổi thì ông Hùng Sát mất, con trưởng là Hùng Thắng lên nối quyền, giao cho các em làm thổ quan để cai quản vùng đất châu Đại Man do cha ông để lại.

Xuân Nương từ nhỏ được anh cho học hành tử tế, lại chăm đọc sách, đàn hay vẽ giỏi. Nghĩ sâu xa đến việc đánh đuổi quân Hán, nên Hùng Thắng đem các môn võ nghệ và bày binh bố trận bày lại cho Xuân Nương.

Năm 38 SCN, Hùng Thắng bí mật liên kết Thi Sách. Tuy nhiên Tô Định nắm bắt được ý đồ khỏi nghĩa của Thi Sách, nên bắt và giết Hùng Thắng. Năm 39 SCN, Thi Sách cũng bị Tô Định giết chết.

Xuân Nương là nữ ít bị để ý hơn nên thoát được lần họa này.

Nữ nhi làm thủ lĩnh

Đến trang Tuế Phong, Xuân Nương dừng chân, thu thập người dân, cho quân luyện tập chuẩn bị khởi nghĩa khi có cơ hội.

Lúc này ở huyện Mê Linh, chị em Trưng Trắc và Trưng Nhị muốn tập hợp các cuộc khởi nghĩa làm một. Nghe tiếng Xuân Nương, Trưng Nhị đã tìm đến bàn việc tập hợp quân ở Hát Môn để khởi nghĩa. Các cuộc khởi nghĩa khác cũng nổ ra khắp Giao Chỉ.

Tháng giêng năm 40 SCN, Xuân Nương dựng cờ điểm quân ở Hương Nha. Dân chúng kéo đến rất đông, mang theo gạo và lương thực ủng hộ nghĩa quân. Xuân Nương thân làm chủ tướng chia quân làm 6 đội, điểm binh trấn giữ các nơi, rồi kéo đến Hát Môn theo Hai Bà Trưng.

Trưng Trắc giao cho Xuân Nương làm Thị nội tham tán quân cơ, giúp Trưng Trắc bày mưu tính kế.

Trần Hưng

Xem thêm:

Mời xem video: