Trí tuệ cổ nhân: Không kết giao với người phẩm hạnh thấp hơn
- An Hòa
- •
Trong lịch sử từ xưa đến nay có rất nhiều người vì không biết phẩm hạnh của đối phương khi kết giao mà gặp phải tai họa, ví như Tần Nhị Thế Hồ Hợi không biết phẩm hạnh của Triệu Cao mà cuối cùng mất thân mất nước, hay Tề Hoàn Công không hiểu rõ phẩm hạnh của Dịch Nha, Thụ Điêu, Khai Phương mà cuối cùng bị giam đến chết đói. 
Trong “Luận Ngữ”, Khổng Tử nói: Người quân tử nếu không tự trọng thì sẽ không có uy nghiêm, việc nghiên cứu học tập cũng sẽ không vững chắc. Người ấy phải lấy trung nghĩa và thành tín làm gốc. Người ấy không kết bạn với người không giống mình. Nếu có sai sót, khuyết điểm họ cũng không sợ sửa chữa.
“Không kết bạn với người không giống mình” ở đây, không có nghĩa rằng phải chọn người có địa vị cao hơn mình, giàu có hơn mình, có điều kiện hơn mình, thông minh hơn mình để kết giao. Nho gia coi trọng tu dưỡng đạo đức cá nhân, cho nên thứ dùng để so sánh ở đây chính là phẩm hạnh đạo đức.
Trong “Thư chương cú tập chú”, Chu Hy giải thích rằng, cổ nhân kết giao mục đích quan trọng nhất là để đề cao nhân đức và phẩm hạnh của mình. Cho nên: “Không kết bạn với người không giống mình” mà Khổng Tử dạy chính là không kết giao với người có phẩm đức không bằng mình.
Dương Hổ là công thất của nước Lỗ, có địa vị rất cao, được phong làm ấp tể họ Quý. Nhưng phẩm đức của ông ta lại thấp kém. Mặc dù Dương Hổ nhiều lần bày tỏ nguyện ý kết giao nhưng Khổng Tử không động tâm, thậm chí còn trốn tránh gặp mặt. Trái lại, Nguyên Nhưỡng là một người bạn của Khổng Tử, mặc dù có gia cảnh bần hàn, địa vị thấp kém nhưng Khổng Tử vẫn đối xử tốt và quý trọng người bạn này.
Sở dĩ không nên kết giao với những người có phẩm chất đạo đức thấp kém hơn mình, không có chí hướng giống như mình, bởi vì kết bạn với những người như vậy bản thân mình sẽ bị lây nhiễm những đức tính xấu của người ấy, từ đó đạo đức cũng bị sa đọa theo.
Cho nên, khi đánh giá một người có thể kết bạn được hay không, có thể giao hảo được hay không, điều quan trọng nhất là phải nhìn xem nhân tâm và phẩm hạnh đạo đức của người ấy như thế nào, những yếu tố khác đều không quan trọng bằng. Người có đạo đức cao thượng sẽ nâng đạo đức của bạn mình cao lên theo.
Theo Vision Times tiếng Trung
An Hòa biên tập
Xem thêm:
Mời xem video:
Từ khóa Phẩm hạnh Đạo đức Nho gia Quân tử
