Đừng ỷ vào cảm xúc, nắm vững “3 nên và 3 không” để ra quyết định đúng đắn

Ngữ Yên
•
Thứ Hai, 24/10/2022

Chúng ta thường gặp những ví dụ như thế này, người cha nghĩ rằng trong tương lai con mình nên trở thành kỹ sư. Lý do là vì kỹ sư rất dễ tìm việc và lương cao. Nhưng năng khiếu và sự nhiệt tình của người con lại là nghệ thuật, văn học hay thiết kế, trong khi năng lực toán học lại hạn chế. Trong trường hợp này người con nên lựa chọn như thế nào? Tương tự như vậy, đứng trước những lựa chọn khó khăn, làm thế nào để đưa ra quyết định đúng đắn?

ra quyết định — Tâm lý, sự thiếu nhận thức về bản thân và giới hạn bởi các quan niệm xã hội là những lý do chủ yếu dẫn đến các quyết định không đúng đắn. (Ảnh: Sergey Nivens/ Shutterstock)

Con người phải đối mặt với những lựa chọn lớn nhỏ trong cuộc đời. Những lựa chọn nhỏ không ảnh hưởng nhiều đến kết quả, nhưng những lựa chọn lớn liên quan đến hạnh phúc của cả đời người, chẳng hạn như sự nghiệp hay đối tượng kết hôn. Những chuyện như vậy tuyệt đối không thể bất cẩn.

Quyết định sai lầm có thể tạo ra sự thay đổi vô cùng lớn trong cuộc đời. Có thể bởi vì thế mà không có cơ hội phát huy tiềm năng của bản thân, dẫn đến hối tiếc suốt đời, trầm cảm. Hoặc việc sử dụng năng lực không đúng chỗ cũng sẽ dẫn đến tác động tiêu cực cho xã hội.

Nguyên nhân nào khiến mọi người không đưa ra quyết định đúng đắn? Huấn luyện viên tâm lý trị liệu Mindset & Performance và Tiến sĩ vật lý trị liệu Kerry Petsinger cho biết: Tâm lý, sự thiếu nhận thức về bản thân và giới hạn bởi các quan niệm xã hội là những lý do chủ yếu.

3 lý do khiến bạn không đưa ra quyết định đúng đắn

1. Tâm thái và nhận thức sai lệch

Từ điển của Merriam-Webster định nghĩa thuật ngữ “tâm thái” (mindset) là “một phương thức suy nghĩ cụ thể: Thái độ hoặc quan điểm của một người về sự việc.” Biết được trạng thái tâm lý của bạn rất quan trọng vì nó ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng đưa ra quyết định của bạn.

Nếu bạn muốn có một cuộc sống trọn vẹn, bạn cần bắt đầu bằng cách điều chỉnh tâm lý của mình. Nếu bạn nghĩ mình nhỏ bé thì bạn sẽ bị giới hạn niềm tin trong việc đưa ra quyết định, hơn nữa, bạn sẽ vì sợ hãi mà luôn né tránh làm những điều có ý nghĩa với mình. Như vậy, có thể bạn sẽ không phát huy hết tiềm năng của mình.

Ngoài ra, hãy chú ý xem bạn có xu hướng “nhận thức sai lệch” hay không. Giáo sư tâm lý học thể thao Jim Taylor giải thích “nhận thức sai lệch” là sự tin tưởng quá mức vào việc đưa ra quyết định của mình, hoặc dựa trên thông tin rất hạn chế, hoặc sở thích của bản thân, hoặc chỉ là kinh nghiệm trong quá khứ. Những người có khuynh hướng này cũng dễ đưa ra những quyết định sai lầm.

Ông mô tả nhiều “nhận thức sai lệch” là thiển cận, nhìn và giải thích thế giới từ tầm nhìn hạn hẹp của bản thân, chỉ dựa trên kinh nghiệm, hành trang, niềm tin và giả định để đối đãi và giải thích thế giới. Những quyết định được đưa ra như vậy không nhất định là sáng suốt. Vì vậy, điều quan trọng là phải biết bạn đang ở trạng thái nào.

2. Bị dẫn dắt bởi cảm giác

Làm thế nào chúng ta có thể đưa ra quyết định tốt nếu chúng ta không hiểu chính mình?

Sư tử là chúa tể của rừng xanh, nó mạnh mẽ, uy quyền và oai phong. Nó biết vị trí của nó ở đâu; nó biết đi đâu để có thể sinh tồn, nó biết cách săn bắt và hành động. Nếu sư tử không có kiến thức này và thay vào đó là lao xuống đại dương, nó sẽ không thể tồn tại được. Đây chỉ là một ví dụ minh họa. Nếu chúng ta không hiểu rõ vai trò của mình thì sẽ không dễ để đưa ra những lựa chọn tốt nhất cho mình.

Hiểu rõ bản thân là bước đầu tiên để đưa ra quyết định đúng đắn, nhưng điều đó không có nghĩa là bạn nên đưa ra quyết định dựa trên “cảm tính”. Bởi vì đưa ra quyết định dựa trên cảm tính có thể hạn chế rất nhiều sự phát triển của bạn.

Chẳng hạn như, bạn muốn trở thành một nhà diễn thuyết bởi vì bạn có tính cách hướng ngoại, thích đám đông, hơn nữa bạn có thể hòa đồng với những người xa lạ. Nhưng bạn lại không giỏi đứng nói chuyện trước đám đông. Khi bạn có cơ hội nói trước công chúng, bạn có sẵn sàng chấp nhận cơ hội không? Đương nhiên là muốn, tại sao? Tuy rằng bạn có thể sẽ có một số chần chừ hoặc lo lắng, nhưng bởi vì diễn thuyết là mục tiêu của bạn, việc hướng tới mục tiêu đầu tiên là phải khắc phục sự những hạn chế và khuyết điểm của bản thân.

Cũng thường có chuyên gia đề cập, bước đầu tiên của sự phát triển là bước ra khỏi vùng an toàn của bạn. Khi bạn trải nghiệm những điều mới mà cảm thấy lúng túng hoặc không thoải mái, như vậy bạn sẽ có thể phát triển.

3. Chịu ảnh hưởng bởi môi trường, mù quáng tuân theo các quy tắc và phương pháp của người khác

Các quan niệm của xã hội ảnh hưởng đến lựa chọn của con người mỗi ngày. Những người xung quanh và xã hội bạn đang sống thường ảnh hưởng đến sự lựa chọn công việc của bạn: bao nhiêu thời gian bạn dành để làm việc, đạt được thành công mức độ nào, thói quen của bạn… tất cả từ thế giới quan cho đến những gì bạn cho là quan hệ tốt đẹp với những người khác… đều là do vô tình chịu ảnh hưởng bởi những quan niệm của xã hội.

Mù quáng theo đám đông không nhất định phù hợp với chính bạn. Ví dụ cuộc sống văn phòng 9h đi làm 5 giờ tan làm không nhất định là cách sống phù hợp nhất với bạn. Rất nhiều bậc cha mẹ sắp xếp rất nhiều hoạt động ngoại khóa cho con cái của họ. Nhưng nó lại chưa hẳn sẽ phù hợp với gia đình họ.

3 kỹ năng cơ bản giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn

Làm thế nào để đưa ra quyết định đúng đắn cho bản thân? Năng lực đưa ra quyết định đúng đắn không phải là chạy theo đám đông. 3 kỹ năng cơ bản sau đây sẽ giúp bạn đưa ra quyết định mà không phải nuối tiếc:

1. Đối xử tốt hơn với chính mình

Trạng thái không tốt có thể đưa ra quyết định không tốt. Khởi đầu của thành công là chú ý lắng nghe bản thân. Rất nhiều người có thể cảm thấy ước mơ lớn là không hiện thực, bởi vậy họ tránh né việc tạo ra nhiều thay đổi tích cực trong cuộc sống. Vì thế, tiềm lực của họ ít được phát hiện và phát huy, nên rất nhiều người không đủ thấu hiểu khả năng bản thân.

Hãy chú ý hơn đến suy nghĩ của bản thân: Khi bạn muốn đạt tới một mục tiêu lớn, suy nghĩ của bạn sẽ vận hành như thế nào? Có tự mình cổ vũ chính mình không? Nếu bạn phát hiện suy nghĩ trong bạn đang tiêu cực, hãy thử điều chỉnh lại cách nghĩ của bản thân.

Ví dụ: Tôi không thể đàm phán kinh doanh thành công, tôi không biết làm sao!

Thay đổi: Bây giờ tôi không biết cách để đàm phán kinh doanh thành công, nhưng tôi có thể học được.

Hoặc: Tôi không thể giảm cân, lần trước tôi thử qua và đã thất bại.

Thay đổi: Lần trước tôi không đạt được mục tiêu giảm cân, nhưng lần này tôi sẽ thực hiện theo nhiều cách khác.

Có một cách khác để giảm thiểu việc đưa ra quyết định sai lầm là hỏi chuyên gia, người hướng dẫn tinh thần hoặc những người đã từng trải. Ví dụ: Việc quyết định lựa chọn nghề nghiệp, bạn có thể hỏi chuyên gia tư vấn hoặc những người có kinh nghiệm trong ngành nghề liên quan. Khi bạn muốn nghỉ việc để đi du lịch thế giới khi còn trẻ thì có thể học hỏi những người có kinh nghiệm như vậy. Khi học hỏi từ một chuyên gia hay người hướng dẫn tinh thần hoặc một người có kinh nghiệm có thể truyền cảm hứng và khích lệ bạn.

2. Hãy trở thành người hiểu rõ bản thân mình nhất

Trở thành chuyên gia của bản thân là yếu tố quan trọng nhất để đưa ra quyết định đúng đắn. Thấu hiểu điểm mạnh của bản thân, việc mà bạn ưu tiên và tác động bạn muốn tạo ra cho thế giới. Bạn có thể đưa ra quyết định dựa trên các mục tiêu đã thiết lập, điều này cũng sẽ khiến cuộc sống của bạn phong phú hơn.

3. Hãy xem xét tình huống bản thân và đưa ra quyết định dựa trên sức mạnh ý chí

Tìm kiếm sức mạnh ý chí của bạn để đưa ra quyết định mà không bị động làm theo các quan niệm của xã hội. Hãy tạm dừng một vài bước chân và suy nghĩ cẩn thận tại sao bạn đưa ra quyết định này, rằng liệu quyết định này có thể khiến bạn trở thành một con người tốt hơn không? Nó tác động đến xã hội không? Hay là bạn chỉ đang sống theo cách mà xã hội kỳ vọng ở bạn?

Để sống có ý chí, các bước đơn giản là viết ra lịch trình hằng ngày. Khi bạn tự nhủ bản thân làm gì vào lúc nào thì bạn đã có mục tiêu. Như thế, bạn có thể tiết kiệm những hoạt động không cần thiết và thời gian lãng phí.

Tác giả truyền cảm hứng Jim Rohn đã đưa ra lý thuyết “giá trị bình quân 5 người”. Bạn là trung bình của 5 người mà bạn dành nhiều thời gian nhất. Ông Jim Rohn khuyến khích mọi người thường xuyên xem xét những người thân thiết của mình, hãy dành nhiều thời gian hơn cho 5 người có thể có thể cải thiện bản thân mình.

Ông nói: “Bạn không thể cải biến vận mệnh trong sớm một chiều, nhưng bạn có thể thay đổi hướng đi trong một sớm một chiều”.

Ông còn chia sẻ: “Thành công chính là không ngừng luyện tập những động tác cơ bản.” Khi bạn nguyện ý điều chỉnh tâm thái, thấu hiểu cách nghĩ và nguyện vọng của bản thân nhiều hơn, đưa ra quyết định dựa trên ý chí và không ngừng rèn luyện 3 kỹ năng cơ bản này, thì bạn có thể gặt hái được một cuộc sống càng phong phú và phù hợp với mong đợi của bạn hơn.