Thuốc trị ốm nghén gây quái thai, 60 năm sau khoa học mới hiểu vì sao

Thứ Ba, 07/08/2018

Cuối thập niên 50, các bác sĩ Đức bắt đầu nhận thấy sự gia tăng đột biến về số ca dị tật bẩm sinh. Đến năm 1960, bác sĩ nhi Widukind Lenz chính thức công bố mối liên hệ giữa dị tật trẻ sơ sinh và Thalidomide.

4ECE853E00000578 0 image a 22 1533334160467 — Những nạn nhân bị dị tật do mẹ dùng Thalidomide

Các nhà nghiên cứu từng mừng rỡ khi phát hiện ra Thalidomide có thể làm giảm các triệu chứng ốm nghén giai đoạn đầu cho các bà bầu. Thuốc được sử dụng rộng rãi từ năm 1954 ở Đức, rồi sau đó qua châu Âu, Canada, Australia, Nam Mỹ, châu Á.

Tháng 11/1961, thalidomide bắt đầu bị thu hồi.

Năm 1962, mọi dược phẩm chứa Thalidomide hoàn toàn biến mất trên thị trường.

Nhưng đã quá muộn.

Thalidomide đã ảnh hưởng tới hơn 120.000 đứa trẻ. Hầu hết các bé chết trước khi chào đời, khoảng 10.000 em sinh ra với tay, chân ngắn dị thường và các đốt, ngón không rõ ràng, thậm chí dính lại với nhau.

Nhiều trường hợp bị khiếm thính, khiếm thị, biến dạng cột sống và khớp xương… Những nạn nhân sống sót đến nay tiếp tục chịu ảnh hưởng bởi các bệnh lý mạn tính như bệnh mạch vành, hạn chế cử động khớp và thoái hóa khớp.

Mất 60 năm để có lời giải

Vì sao Thalidomide có thể gây quái thai mạnh mẽ đến thế?

Mới đây các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ đã xác định rằng, thalidomide hoạt động bằng cách thúc đẩy sự thoái hóa của một loạt các yếu tố phiên mã không xác định trong quá trình tổng hợp protein từ đoạn gen có tên gọi là SALL4. Kết quả của quá trình này đã làm SALL4 bị loại bỏ khỏi tế bào, từ đây đã đưa đến việc cản trở sự phát triển tứ chi và gây ra những biến chứng về hình thái thai như chân, tay bị biến dạng và các cơ quan khiếm khuyết ở trẻ có mẹ dùng thalidomide khi mang thai để điều trị triệu chứng ốm nghén.

Vài năm sau vụ khủng hoảng nói trên, thalidomide đã quay trở thị trường, nhưng lần này là cấm chỉ định cho bà bầu.

Hiện nay, thalidomide được chỉ định trong điều chỉnh hệ miễn dịch, giúp chữa trị bệnh Hansen (bệnh phong, hủi) bằng cách làm giảm chứng sưng phù và đỏ tấy (sưng viêm). Các bác sĩ cũng dùng Thalidomide trong điều trị ung thư.

Thalidomide được xem như một thảm họa y khoa tồi tệ của thế kỷ 20. Thực tế khi thử nghiệm trên động vật đã cho thấy thalidomide không độc hại. Giới khoa học sau đó xác nhận Thalidomide an toàn cho người.

Nhiều chuyên gia vẫn lo lắng rằng việc sử dụng động vật thí nghiệm để thực hiện các nghiên cứu y khoa nhắm đến người có thể mang lại sai lầm to lớn. Bởi lẽ giải phẫu và cơ chế sinh lý của hai loài có rất nhiều điểm khác biệt. Và Thalidomide được xem như một ví dụ điển hình về việc kết quả nghiên cứu thu được từ động vật không hẳn đã đúng ở người, nhất là khi nói về các phản ứng phụ, tác động nguy hiểm của các loại thuốc.

Hải Anh

Xem thêm:

Từ khóa Thalidomide Quái thai Dị tật bẩm sinh