Báo cáo của USCC: Môi trường kinh doanh tại Hồng Kông đang “Đại Lục hóa”

Ủy ban Đánh giá Kinh tế và An ninh Mỹ – Trung (USCC) của Quốc hội Mỹ đã ban hành một báo cáo thường niên, trong đó đề cập đến việc thực thi “Luật An ninh Quốc gia Hồng Kông” đã làm tổn hại đến ưu thế trung tâm tài chính quốc tế của Hồng Kông. Đồng thời môi trường kinh doanh của Hồng Kông ngày càng trở nên “Đại Lục hóa”. Vào đầu giờ sáng ngày 18/11, Chính phủ Hồng Kông đã gấp rút phản bác báo cáo này.

Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung đã đệ trình báo cáo thường niên của mình lên Quốc hội vào ngày 17/11. Phần “Hồng Kông ôm giữ chế độ độc tài chuyên chế” trong báo cáo chỉ ra, sau khi ĐCSTQ kiểm soát Chính phủ Hồng Kông, thực thi nghiêm ngặt Luật An ninh Quốc gia, đã lật đổ môi trường xã hội và chính trị Hồng Kông. Báo cáo liệt kê một loạt các tác động tiêu cực, bao gồm:

– Tham dự chính trị một cách hòa bình bị coi là “lật đổ”; nhiều người trong nhiều tầng lớp ở Hồng Kông trở thành mục tiêu nhắm tới của Luật An ninh Quốc gia;

– Sau khi Hồng Kông sửa đổi hệ thống bầu cử và cơ cấu Hội đồng lập pháp, đảm bảo nghị sĩ thân Bắc Kinh luôn luôn chiếm đa số ghế. Hội đồng lập pháp có sự cạnh tranh trong quá khứ hiện nay đã trở thành “hội nghị đóng dấu cao su” (rubber-stamp parliament)”; 

– Luật An ninh Quốc gia thực thi được một năm, Hồng Kông đã có 87.100 người di cư ra nước ngoài; Luật di dân mới có hiệu lực từ tháng 8/2021 trao quyền cho Chính phủ Hồng Kông cấm người ra nước ngoài, bao gồm có quyền thực thi hạn chế xuất cảnh, hoặc ngăn chặn người phê bình Chính phủ Hồng Kông nhập cảnh;

– Dưới sự quản lý bởi Luật An ninh Quốc gia, chương trình giáo dục của Hồng Kông bị thay đổi, yêu cầu giáo viên tuyên truyền về diễn giải lịch sử của ĐCSTQ. Chính quyền cũng đang vận dụng quyền lực mới để sa thải giáo viên vì phát ngôn của họ;

– Thẩm phán phụ trách các vụ liên quan đến Luật An ninh Quốc gia được lựa chọn từ danh sách trong cơ quan giám sát Luật An ninh Quốc gia, thực chất là phá vỡ độc lập tư pháp của Hồng Kông. Chính phủ Hồng Kông dựa vào đó để đảm bảo tất cả các vụ án liên quan đến Luật An ninh Quốc gia đều do thẩm phán thân chính phủ thẩm tra xử lý, đảm bảo kết quả xét xử có lợi cho Chính phủ Hồng Kông và ĐCSTQ;

– Luật An ninh Quốc gia cho phép Chính phủ Hồng Kông ngăn chặn tự do ở Hồng Kông trong tình huống không cảnh báo trước và không có trình tự, bao gồm cả việc đưa vào chế độ kiểm duyệt nghiêm ngặt ngành điện ảnh hồi tháng 6/2021; cơ quan truyền thông độc lập và thân dân chủ bị giải thể có hệ thống, Apple Daily bị đóng băng tài sản và phải đóng cửa sau khi các quản lý cấp cao của tờ báo bị bắt giữ, các cơ quan truyền thông còn lại đã mất đi nhân sự chủ chốt và nguồn lực hoặc do nhà đầu tư Trung Quốc Đại Lục tiếp quản quyền kiểm soát. Hồng Kông có thể áp dụng hệ thống kiểm duyệt internet hoàn toàn, tương tự “vạn lý tường lửa” (Great Firewall) của ĐCSTQ bất kỳ lúc nào.

Luật An ninh Quốc gia khiến Hồng Kông mất đi ưu thế trung tâm tài chính quốc tế

Báo cáo nhấn mạnh, chính quyền chấp hành nghiêm ngặt Luật An ninh Quốc gia, khiến Hồng Kông mất đi ưu thế trung tâm tài chính toàn cầu bấy lâu nay. Mặc dù chính quyền Bắc Kinh cần dựa vào Hồng Kông để thúc đẩy lưu thông nguồn vốn và sáng tạo ở khu vực Vùng vịnh Quảng Đông – Hồng Kông – Ma Cao, nhưng công ty nước ngoài đều bắt đầu cho rằng kinh doanh tại các khu vực khác ở châu Á có lợi hơn. Độ minh bạch của doanh nghiệp Hồng Kông giảm, mức độ pháp trị suy yếu, đều gây nguy hại cho doanh nghiệp Mỹ hoạt động tại Hồng Kông. 

“Môi trường kinh doanh tại Hồng Kông đang ngày càng ‘Đại Lục hóa’, hơn nữa cùng với việc Hồng Kông hòa nhập hơn nữa vào Vùng vịnh lớn, thì tình hình sẽ càng nghiêm trọng hơn”, báo cáo viết. Trong khi đó chính quyền Hồng Kông Trung Quốc đang đưa ra các điều kiện để thu hút người Đại Lục di dân đến Hồng Kông, công ty Trung Quốc cũng đang mở rộng sức ảnh hưởng tại Hồng Kông.

Báo cáo của USCC đề xuất một số kiến nghị, bao gồm Quốc hội Mỹ cần hiệu đính “Đạo luật Tự trị Hồng Kông”, tăng thêm nội dung trong báo cáo thường niên, đánh giá Chính phủ Hồng Kông liệu có xâm phạm tự do di dân của người Hồng Kông hay không. Kiến nghị sửa đổi “Đạo luật Quan hệ Mỹ – Trung”, yêu cầu đại diện thương mại báo đánh giá Hồng Kông như là một khu vực thuế quan riêng biệt trong báo cáo thường niên về việc Trung Quốc liệu có tuân thủ cam kết liên quan khi tham gia vào Tổ chức Thương mại Thế giới không.

Đồng thời, USCC còn kiến nghị cân nhắc đến cảnh ngộ khó khăn của những nhân sĩ dân chủ Hồng Kông, cần khuyến khích Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ dựa vào “tình huống khẩn cấp” và “nguyên nhân nhân đạo khẩn cấp”, để  thả có điều kiện cho cư dân Hồng Kông xin vào Mỹ căn cứ vào Đạo luật Nhập cư và Quốc tịch. Báo cáo còn kiến nghị Quốc hội Mỹ chỉ thị Bộ Tư pháp, yêu cầu truyền thông do Chính phủ Hồng Kông Trung Quốc sở hữu vận hành tại Mỹ cần đăng ký theo “Đạo luật Đăng ký Đại diện nước ngoài”, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng cần đánh giá những kênh truyền thông đó liệu có phải là “phái đoàn ngoại giao” của ĐCSTQ hay không. 

Vì sao địa vị thuế quan độc lập của Hồng Kông lại quan trọng?

Nhà nghiên cứu Nhậm Trọng Đạo của Tổ chức nghiên cứu Chính trị Kinh tế Thiên Quân chỉ ra, điểm quan trọng của quan hệ Mỹ – Trung và đấu đá nội bộ của ĐCSTQ đều ở Hồng Kông. Những năm gần đây, trong quá trình ông Tập Cận Bình liên tục tập trung quyền lực, bản đồ quyền lực của ông ấy bắt đầu thiếu một chỗ, ít nhất là quyền lực của ông ấy không thể hoàn toàn khởi tác dụng. Hồng Kông, một đại đô thị và trung tâm tài chính quốc tế, cũng là chiêu bài đối ngoại “một quốc gia, hai chế độ” của ĐCSTQ, đã khiến Hồng Kông trở thành một trong những tiêu điểm của đấu đá nội bộ của Trung Nam Hải. Trước đó, Hồng Kông vẫn luôn nằm trong sự kiểm soát của phe phái Giang Trạch Dân, Trương Đức Giang và Tăng Khánh Hồng trong nhiều năm. Họ lợi dụng hệ thống an ninh quốc gia để bồi dưỡng lượng lớn người của mình trong các lĩnh vực như chính trị, kinh tế tại Hồng Kông. 

Vì sao Hồng Kông lại quan trọng? Chính là bởi vì Hồng Kông là một đường yết hầu quan trọng: 

1. Hồng Kông là cửa ngõ của nguồn vốn nước ngoài ra vào;
2. Hồng Kông là cửa ngõ quan trọng để nguồn vốn chạy ra khỏi Trung Quốc; 
3. Hồng Kông là cửa ngõ quan trọng của thị trường tư bản;
4. Hồng Kông là cửa ngõ quan trọng của thương mại quốc tế.

Do nguyên nhân lịch sử, nên Hồng Kông có một địa vị thuế quan thấp độc lập, cùng Trung Quốc Đại Lục và Mỹ hình thành một bố cục “thương mại quốc tế” phức tạp. Phần lớn hàng hóa mà Hồng Kông xuất khẩu sang Mỹ đều là hàng tái xuất thương mại sản phẩm của Trung Quốc Đại Lục. 

Số liệu của Cục Phát triển Thương mại Hồng Kông cho thấy, quy mô hàng hóa Hồng Kông sản xuất xuất khẩu sang Mỹ chỉ chiếm 0,1% tổng xuất khẩu của Hồng Kông, bao gồm cả hàng tái xuất, còn lại tuyệt đại đa số thương mại đều là Trung Quốc Đại Lục lợi dụng địa vị ưu đãi thuế quan đặc biệt của Hồng Kông để thực hiện.

Ngày 25/6/2020, Thượng viện Mỹ thông qua Đạo luật Tự trị Hồng Kông, nhận định “Hồng Kông không còn được hưởng sự trị trị ở mức độ cao nữa, do đó không đảm bảo Hồng Kông tiếp tục hưởng đãi ngộ đặc thù khác với Trung Quốc Đại Lục”. Đạo luật này trao quyền cho Chính phủ Mỹ sử dụng các phương thức như công cụ tài chính để thực hiện trừng phạt đối với quan chức Trung Quốc Đại Lục, Hồng Kông làm tổn hại đến nền tự trị Hồng Kông. Bao gồm cả Trưởng đặc khu hành chính Lâm Trịnh Nguyệt Nga cũng bị Mỹ chế tài.

Hồng Kông là một cảng có thể tự do chuyển đổi tiền tệ, với địa vị trung tâm tài chính quốc tế, tầm quan trọng của nó đối với Trung Quốc Đại Lục đến nay vẫn không thể thay thế được.

• Đặc khu trưởng Hồng Kông Carrie Lam tự tiết lộ từng bị Mỹ từ chối visa

Chính phủ Hồng Kông gấp rút phản bác

Trước khi USCC công bố báo cáo, ngày 17/11, Giám đốc Sở Tài chính Hồng Kông Trần Mậu Ba còn giới thiệu tới giới kinh doanh Mỹ trong một hội nghị trực tuyến về “ưu thế cốt lõi” của Hồng Kông với tư cách là trung tâm tài chính quốc tế và cung cấp “cơ hội rộng rãi” cho doanh nghiệp Mỹ. Điều mỉa mai là trong cùng ngày truyền thông đưa tin về Chủ tịch Phòng thương mại Mỹ tại Hồng Kông Tara Joseph từ chức, bà không hài lòng về việc Chính phủ Hồng Kông từ chối nới lỏng hạn chế phòng dịch nghiêm ngặt, bà nói thẳng rằng bản thân không thể nào diễn “vai hề trong bộ phim hài”. Bà còn cho biết, Hồng Kông “bước vào trạng thái bình thường mới quá nhanh”, bà chế nhạo những ai không quan tâm đến trạng thái bình thường mới này và nhìn thấy cơ hội trong đó, thì vẫn sẽ bị Hồng Kông thu hút.

Theo thông tin từ Chính phủ Hồng Kông, năm ngoái, Mỹ là nguồn đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn thứ sáu vào Hồng Kông. Số lượng các công ty có nguồn vốn Mỹ đã mở tại Hồng Kông là gần 1.300, đứng thứ ba chỉ sau Trung Quốc và Nhật Bản.

Sau khi USCC công bố báo cáo, sáng sớm ngày 18/11, Chính phủ Hồng Kông đã đăng thông tin mạnh mẽ lên án báo cáo “có nhiều cáo buộc không đúng sự thật”, tuyên bố “Bất cứ ý đồ nào lợi dụng Hồng Kông để can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia đều sẽ không đạt được mục đích”, “sẽ tiếp tục kiên định thực hiện chức trách duy trì và bảo vệ Luật An ninh Quốc gia”. Chính phủ Hồng Kông cho biết, sau khi thực thi Luật An ninh Quốc gia, xã hội Hồng Kông “từ hỗn loạn chuyển thành có trật tự”, còn nói rằng đạo luật này “đã củng cố địa vị của Hồng Kông với tư cách là trung tâm tài chính quốc tế”, v.v.

Hà Giai Tuệ, Vision Times

Xem thêm: