Một chiếc Reaper MQ-9 của Mỹ rơi ở Biển Đen hôm 14/3. Mỹ tuyên bố đó là do máy bay Nga. Nga bác bỏ cáo buộc này, cho rằng đó là do máy bay không người lái của Mỹ tự rơi. Sự vụ khiến quan hệ giữa Hoa Kỳ với Nga đã thiếu thân thiện càng trở nên căng thẳng hơn. Hoa Kỳ đã triệu tập Đại sứ của Nga để chất vấn về vụ việc.

First MQ 9 Reaper at Creech AFB 2007 scaled
Máy bay không người lái Reaper MQ-9. (Nguồn Wikipedia)

Theo Lầu Năm Góc, 2 chiếc tiêm kích Su-27 của Nga đã thực hiện điều được miêu tả là “đánh chặn không an toàn và không chuyên nghiệp” một chiếc máy bay không người lái (UAV) MQ-9 của Mỹ tại không phận quốc tế nơi Biển Đen, sau đó “phun nhiên liệu” vào máy bay Mỹ khiến nó rơi xuống biển vào 7:03 sáng 14/3 (6:03 GMT), theo Reuters đưa tin.

Phía Mỹ cho biết: “MQ-9 của chúng tôi đang tiến hành một hoạt động thường lệ trong không phận quốc tế, thì bị một máy bay Nga chặn và đâm trúng, dẫn đến việc chiếc MQ-9 bị rơi. Trên thực tế, hành vi thiếu chuyên nghiệp và không an toàn này của người Nga suýt chút nữa đã hạ gục cả 2 chiếc máy bay.”

“Capitol Hill” đưa tin rằng phát ngôn viên an ninh quốc gia của Nhà Trắng, ông John Kirby, đã thông báo cho Tổng thống Biden về vụ việc trên vào sáng thứ Ba.

Ông Kirby nói với phóng viên: “Không có gì lạ khi Nga chặn máy bay không phải của Nga trên Biển Đen. Tôi muốn nhấn mạnh rằng chiếc MQ-9 này đang hoạt động trong không phận quốc tế trên vùng biển quốc tế, và không gây ra mối đe dọa nào cho bất kỳ ai. Đây là một pha đánh chặn không an toàn và thiếu chuyên nghiệp.”

CNN đưa tin, khi máy bay không người lái MQ-9 Reaper của Mỹ đang bay trên vùng biển quốc tế ở Biển Đen, 2 tiêm kích của Nga đã bay hai bên.

“Hai tiêm kích Su-27 của Nga đã nhiều lần xả nhiên liệu lên chiếc MQ-9 và có các hành động bay gần gây nguy hiểm và thiếu chuyên nghiệp”, quân đội Mỹ cho hay.

Theo EUCOM, hoat động bay của bay không người lái Mỹ ở không phận quốc tế nhằm “tăng cường hợp tác quốc phòng và an ninh chung của châu Âu”  “hỗ trợ các mục tiêu quốc gia của đồng minh, đối tác và Mỹ”.

Ông Kirby nhấn mạnh rằng quân đội Hoa Kỳ đã bay qua Biển Đen từ rất lâu trước Chiến tranh Nga-Ukraine.

Ông cho biết Bộ Ngoại giao có kế hoạch liên lạc với các quan chức Nga, để bày tỏ mối quan ngại của mình, và vụ việc hôm thứ Ba sẽ không ngăn cản Hoa Kỳ bay trong không phận quốc tế và trên các vùng biển quốc tế, bao gồm cả Biển Đen.

Washington và các đồng minh châu Âu đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Moscow, và cung cấp viện trợ quân sự và kinh tế cho Ukraine. Washington và Moscow đã cố gắng duy trì các đường dây liên lạc thông suốt trong thời gian đó, để tránh xung đột leo thang không cần thiết.

Bộ Quốc phòng Nga bác bỏ cáo buộc đó, và tuyên bố “Khoảng 9:30 sáng giờ Moscow, máy bay không người lái MQ-9 đã bay mất kiểm soát, mất độ cao, và va chạm với mặt nước. Các máy bay chiến đấu của Nga đã không sử dụng vũ khí, không tiếp xúc với UAV, và đã trở về căn cứ an toàn.”

Nga cũng cáo buộc UAV MQ-9 của Mỹ đã xâm phạm ranh giới không phận tạm thời được thiết lập tại bán đảo Crimea cho chiến dịch quân sự đặc biệt.

Vào tháng Hai, máy bay chiến đấu của Hoa Kỳ đã chặn máy bay chiến đấu của Nga 2 lần trong 2 ngày gần không phận Alaska. Các quan chức Hoa Kỳ cho biết, hoạt động này không được coi là một mối đe dọa hay một sự khiêu khích.

Chiến tranh Ukraine kéo dài và tổn thất nặng nề

Quan hệ giữa Hoa Kỳ và Nga vốn đã thiếu thân thiện, đặc biệt do cuộc xung đột ở Ukraine.

Sự vụ Maidan ở Kyiv năm 2014, Nga cho rằng đó là Hoa Kỳ và đồng minh đứng sau cuộc lật đổ chính quyền hợp pháp ở Ukraine, tiếp tục mở rộng NATO về phía đông, phản bội cam kết khi Liên Xô tan rã. Hoa Kỳ miêu tả đó là hành động ủng hộ tự do dân chủ.

Từ tháng Hai năm ngoái, Nga tiến hành cái gọi là “chiến dịch quân sự đặc biệt” ở Ukraine. Hoa Kỳ và các đồng minh gọi đó là cuộc xâm lược, và gần đây Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và các quan chức cao cấp đã tuyên bố ủng hộ chính quyền Kyiv “đến cùng”.

Chỉ trong 1 năm chiến tranh, Hoa Kỳ đã viện trợ 120 tỷ đô la vào Ukraine, một quốc gia chưa đầy 37 triệu dân (2023, nguồn Wikipedia). Tổng thống Nga Vladimir Putin cáo buộc phương Tây sử dụng Ukraine như một công cụ để gây ra “thất bại chiến lược” đối với Nga. Truyền thông Nga miêu tả đó là chiến tranh ủy quyền.

Trong lần xuất hiện gần đây trước công chúng ở một cơ sở hàng không tại Buryatia, ông Putin lại nhắc lại rằng ông đang bảo vệ chủ quyền đất nước ông, “Vì vậy, đối với chúng tôi, đây không phải là nhiệm vụ địa chính trị, mà là nhiệm vụ vì sự sống còn của nhà nước Nga, tạo điều kiện cho sự phát triển trong tương lai của đất nước và con cháu chúng ta.”

Theo báo cáo gần đây nhất của Washington Post hôm 13/3, khoảng 120.000 quân Ukraine và 200.000 quân Nga đã thương vong kể từ đầu cuộc chiến vào tháng Hai năm ngoái, theo các đánh giá của Hoa Kỳ và đồng minh.

Ukraine đã bị loại khỏi cuộc chiến hầu hết những chiến binh có kinh nghiệm. Dù các đồng minh đang gấp rút hỗ trợ đào tạo lính mới cho chiến tranh, nhưng tỷ lệ lính mới quá lớn là nhược điểm của quân Ukraine. Cơ sở hạ tầng quốc gia và nhiều khu cư dân đã bị tàn phá nặng nề.

Nga được cho là lạc hậu hơn về vũ khí, theo đánh giá của tờ báo, cho nên dù Nga có chiếm được thị trấn Bakhmut —nơi mà Ukraine đang cố thủ với mục đích tiến hành chiến tranh tiêu hao, trong khi vòng vây của Nga ngày càng xiết chặt— thì Nga cũng rất khó có năng lực tiếp tục tiến quân.

230315 bakhmut 001
Nga đang xiết chặt vòng vây ở Bakhmut (< 3,3 km) theo tweet.

Nhật Tân