Gần 50% phụ nữ bị trầm cảm sau sinh bị ‘bỏ quên’

Sơn Nguyên
•
Thứ Năm, 07/07/2022

Qua các nghiên cứu tại một số bệnh viện phụ sản, các bác sĩ ước tính gần 50% phụ nữ bị trầm cảm sau sinh không được chẩn đoán bởi chuyên gia y tế. Tất cả phụ nữ đều có nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh, đặc biệt với cá nhân hoặc gia đình có tiền sử trầm cảm hay những vấn đề tâm lý khác.

tram cam sau sinh — Bác sĩ Nguyễn Thị Ái Vân thăm khám cho bệnh nhân điều trị tại Phòng Điều trị Rối loạn cảm xúc, Viện sức khỏe tâm thần – Bệnh viện Bạch Mai. (Ảnh: bachmai.gov.vn)

Rối loạn tâm thần nặng kết hợp trầm cảm sau sinh, người mẹ trẻ rạch bụng tự sát

Tại hội thảo truyền thông giáo dục sức khỏe chủ đề “Sức khỏe tâm thần: Trầm cảm sau sinh” diễn tại Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai), chiều 5/7, TS.BS Vũ Thy Cầm, Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho hay theo các nghiên cứu, 80% phụ nữ bị trầm cảm sau sinh sẽ hồi phục hoàn toàn nếu được quan tâm đúng mức nhưng hiện nay rất nhiều những trường hợp phụ nữ sau sinh chưa được phát hiện và điều trị kịp thời, dẫn đến những hậu quả nặng nề về thể chất và tinh thần.

Một trường hợp điển hình được các bác sĩ nêu là trường hợp bệnh nhân T.T.B.T (nữ, 21 tuổi, quê Quảng Bình).

Theo lời kể của gia đình, chị T. là người vui vẻ, hòa đồng. Đang học năm thứ 3 tại một trường đại học tại Quảng Bình, T. có thai, sau đó tạm nghỉ để lập gia đình và sinh con.

Theo các bác sĩ, do có thai trong quá trình đang học và chưa cưới nên người bệnh khá căng thẳng. Chị T. sinh con thuận lợi, được mẹ ruột chăm sóc và kinh tế gia đình ổn định. Tuy nhiên, người chồng ít thể hiện quan tâm, không hay chia sẻ và tâm sự với vợ.

ThS.BS Nguyễn Thị Ái Vân – Phòng Điều trị rối loạn cảm xúc, Viện Sức khỏe tâm thần cho biết sau khi sinh con được 13 ngày, T. có biểu hiện đêm ngủ kém, ngủ khoảng 3-4 giờ/đêm, hay thức giấc giữa đêm, sáng dậy sớm. Chị T. luôn cảm giác mệt mỏi, thiếu năng lượng, ít nói chuyện với mọi người hơn trước, hay ngồi 1 mình, vẻ mặt buồn rầu, hay khóc lóc.

Chị T. ăn uống kém ngon miệng, hay suy nghĩ tiêu cực, bi quan cuộc sống. Dấu hiệu trầm trọng hơn là chị T. không để tâm tới việc chăm sóc con, không thể hiện tình cảm với con, cảm giác khó chịu khi nghe tiếng con khóc.

Một ngày, gia đình hoảng hốt phát hiện chị dùng dao rạch bụng để tự sát. “Bệnh nhân có hành vi dùng dao rạch bụng để tự sát, được người nhà phát hiện đưa vào bệnh viện Cuba Quảng Bình xử trí khâu vết thương sau đó chuyển tới Khoa Tâm thần điều trị tiếp”, bác sĩ Vân chia sẻ.

Điều trị nội trú 20 ngày, chị T. giảm triệu chứng, vui vẻ, nói chuyện và hợp tác với người thân hơn. Tuy nhiên, khi về nhà, chị T. lại xuất hiện các hành vi la hét, cáu gắt với mọi người, chống đối không chịu uống thuốc. Ngày 23/5, người nhà đưa chị T. tới khám và điều trị tại Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai. Tại đây, các bác sĩ chẩn đoán chị T. bị rối loạn hành vi và tâm thần nặng kết hợp với thời kỳ sinh đẻ với trầm cảm chiếm ưu thế có hành vi tự sát.

“Đây là những trường hợp nặng nề được gia đình đưa tới viện. Tuy nhiên, còn rất nhiều trường hợp sản phụ có biểu hiện nhẹ hoặc không chia sẻ, cố tình giấu bệnh dẫn tới tình trạng nặng nề hơn. Hoặc có trường hợp biểu hiện bằng triệu chứng khác như mệt mỏi, mất ngủ, tức ngực, không đến viện mà đi khám chuyên khoa về thần kinh, tim mạch nên không tìm ra được căn nguyên để điều trị”, PGS.TS Nguyễn Văn Tuấn, Viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần cho hay.

Vụ bé 2 tháng tuổi bị mẹ thả rơi từ tầng 5: Bé có nhịp tim trở lại trước khi qua đời

‘Trầm cảm sau sinh là tình trạng người phụ nữ bị rối loạn cảm xúc’

PGS.TS Nguyễn Văn Tuấn cho biết trầm cảm sau sinh là tình trạng người phụ nữ bị rối loạn cảm xúc, hay có suy nghĩ tiêu cực, mệt mỏi, buồn chán và lo lắng về nhiều vấn đề trong cuộc sống. Bệnh lý này có thể ở mức nhẹ, vừa hoặc nặng, tự khỏi hoặc thậm chí sẽ không thể tự hết nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời.

Ở giai đoạn sớm, phụ nữ trầm cảm sau sinh có khí sắc giảm, cảm xúc thay đổi, buồn rầu, dễ cáu, dễ khóc…; Giảm sở thích hứng thú, giảm các mối quan hệ gia đình; Rối loạn giấc ngủ, rối loạn ăn uống; Giảm tập trung chú ý, trí nhớ; Các triệu chứng cơ thể: đau đầu, đau bụng, ngực…

Ở giai đoạn toàn phát, bà mẹ có khí sắc trầm tăng hơn; Mất quan tâm thích thú, bi quan chán nản; Buồn bã, mặc cảm, tự ti, tội lỗi, đau khổ…; Khó khăn trong việc ra quyết định, không muốn giao tiếp với mọi người; Khó khăn trong việc chăm sóc con, tạo mối quan hệ mẹ – con, xa lánh người thân…; Lo lắng quá mức tới sức khỏe của con. Sản phụ cũng gặp các triệu chứng cơ thể, rối loạn thần kinh thực vật hoặc rối loạn hành vi: bồn chồn, bất an, ý tưởng hành vi tự sát.

Tại khu vực châu Á, tỷ lệ trầm cảm sau sinh dao động từ 3,5% – 63,3%. Ở Nhật Bản, tỷ lệ này khoảng 14%; ở Singapore từ 6,8% – 21%, Thái Lan 16,8%.

Tại Việt Nam, các nghiên cứu tại một số bệnh viện phụ sản cho thấy tỷ lệ trầm cảm sau sinh từ 11,6% – 33%. Các bác sĩ ước tính gần 50% phụ nữ bị trầm cảm sau sinh không được chẩn đoán bởi chuyên gia y tế. Tất cả phụ nữ đều có nguy cơ mắc trầm cảm sau sinh, đặc biệt là ở những người có nguy cơ cao như từng bị trầm cảm, gia đình có người trầm cảm hay những vấn đề tâm lý khác.

“Nhiều bà mẹ bị tái phát trầm cảm sau sinh. Có những trường hợp bị trầm cảm sau khi sinh con lần thứ nhất nhưng đến lần thứ hai và thứ ba vẫn bị. Tuy nhiên, do đã được tư vấn ngay từ lần thứ nhất nên bệnh nhân thường phát hiện sớm trong những lần sau”, bác sĩ Cầm cho hay.

Bác sĩ Cầm cho biết hiện nay, việc điều trị trầm cảm sau sinh có thể sử dụng liệu pháp tâm lý, điều trị bằng nội tiết tố, liệu pháp sốc điện (cho những trường hợp không đáp ứng với thuốc chống trầm cảm, có nguy cơ tự tử hoặc hại trẻ sơ sinh, trầm cảm nặng có triệu chứng loạn thần) hoặc liệu pháp hóa dược (sử dụng thuốc chống trầm cảm, thuốc giải lo âu).

Người phụ nữ sau sinh cần học cách thư giãn, giải tỏa căng thẳng mệt mỏi. Người mẹ không nên áp đặt bản thân làm những việc quá sức, không nên quá kỳ vọng để trở thành người mẹ hoàn hảo, cố gắng ngủ đủ giấc, tranh thủ nghỉ ngơi khi con đang ngủ, dành thời gian chăm sóc bản thân, gặp gỡ bạn bè người thân. Khi có dấu hiệu trầm cảm cần được khám sớm tại chuyên khoa tâm thần, tránh để đến khi tình trạng bệnh quá nặng gây khó khăn trong điều trị.

“80% phụ nữ bị trầm cảm sau sinh sẽ hồi phục hoàn toàn nếu được quan tâm đúng mức. Sự đồng hành của gia đình với phụ nữ sau sinh rất quan trọng để hỗ trợ về mặt tâm lý kịp thời. Gia đình nên dành thời gian quan tâm chăm sóc người phụ nữ sau sinh, đặc biệt là người chồng cần phải luôn luôn lắng nghe cảm thông và tạo điều kiện cho người vợ có thời gian thư giãn, nghỉ ngơi, chế độ dinh dưỡng hợp lý”, vị chuyên gia y tế cho hay.